Kiribati

Republiek Kiribati
Republic of Kiribati (Engels)
Ribaberiki Kiribati (Kiribaties)

Vlag Wapen
Nasionale leuse: Te Mauri, Te Raoi ao Te Tabomoa (Kiribaties vir: "Gesondheid, vrede en voorspoed")
Volkslied: Teirake Kaini Kiribati (Kiribaties vir: "Staan op, Kiribati")
Hoofstad	Suid-Tarawa[1] 1°28′S 173°2′O / 1.467°S 173.033°O / -1.467; 173.033
Grootste stad	Suid-Tarawa
Amptelike tale	Engels en Kiribaties
Regering • President • Adjunkpresident	Unitêre parlementêre grondwetlike republiek Taneti Mamau Teuea Toatu
Onafhanklikheid • van die Verenigde Koninkryk • Huidige grondwet	12 Julie 1979 12 Julie 1979
Oppervlakte  - Totaal    - Water (%)	811[2] km2  (186ste) 313 myl2 feitlik geen
Bevolking  - 2024-skatting  - 2020-sensus  - Digtheid	116 545[2] (189ste) 119 438[3] 143 / km2 (73ste) 372 / myl2
BBP (KKP)  - Totaal  - Per capita	2024-skatting $459 miljoen[4] $3 612[4]
BBP (nominaal)  - Totaal  - Per capita	2024-skatting $312 miljoen[4] $2 455[4]
MOI (2022)	0,628[5] (137ste)  –  medium
Gini (2019)	27,8[6] –  laag
Geldeenheid	Kiribati-dollar en Australiese dollar (AUD)
Tydsone  - Somertyd	(UTC+12 tot +14) nie toegepas nie (UTC+12 tot +14)
Internet-TLD	.ki
Skakelkode	+686

Kiribati (Engels: [ˈkɪrɪbæs], luister (hulp·inligting); Kiribaties: [kiɾibas]), amptelik die Republiek Kiribati (Engels: Republic of Kiribati, Kiribaties: Ribaberiki Kiribati), is 'n eilandstaat in die Stille Oseaan en Oseanië langs die ewenaar, wat vroeër as die Gilberteilande bekend gestaan het. Kiribati beslaan 'n oppervlakte van 811 km² en het 'n bevolking van 116 545 in 2024 gehad.^[2] Kiribati is in die ooste van Nauru en die Gefedereerde State van Mikronesië, in die suidooste van die Marshalleilande, in die suide van Hawaii, in die noordweste van Frans-Polinesië en in die noorde van die Cookeilande, Tokelau en Tuvalu geleë. Kiritimati is ook deel van Kiribati. Die hoofstad en grootste stad is Suid-Tarawa.^[2]

Die "Gilberteilande" is genoem ná die seekaptein Thomas Gilbert wat in 1788 saam met die seekaptein John Marshall, ná wie die Marshalleilande genoem is, Kiribati en die Marshalleilande vir Europa ontdek het.^[7] Op 12 Julie 1979 het Kiribati van die Verenigde Koninkryk onafhanklik geword. Kiribati is 'n parlementêre republiek binne die Britse Statebond.

Kiribati se eilande is weerskante die ewenaar en die 180ste meridiaan geleë, waarvolgens Kiribati die enigste land op Aarde is wat in al die vier hemisfere streek: die Noordelike, Suidelike, Westelike en Oostelike halfronde. Die Internasionale datumgrens gaan rond om Kiribati en swaai ver na die ooste waar dit amper 150°W bereik. Gevolglik is Kiribati se mees oostelike eilande, die suidelike Line-eilande suid van Hawaii, in dieselfde dag as die Gilbert-eilande, waarmee dit in die mees gevorderde tydsone op Aarde is, naamlik UTC+14. Daarmee is Kiribati een van die eerste bewoonde gebiede om die nuwejaar te vier.

Kiribati word ernstig deur klimaatverandering bedreig. Volgens die Wêreldbank se raming sal dié eilandstaat in 2050 nie meer bewoonbaar wees nie en teen 2070 oorwegend oorstroom.^[8]

Die eilandstaat bestaan uit 32 atolle in drie argipels en die eiland Banaba.

	Gilberteilande	16 atolle 282 km²
	Phoenixeilande	8 atolle 27,7 km²
	Line-eilande	8 van altesaam 11 atolle 495 km²

1. ↑ (en) "Kiribati government website". Regering van Kiribati. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Junie 2017. Besoek op 29 Junie 2017.
2. ↑ ^{2,0 2,1 2,2 2,3} (en) "Kiribati". Central Intelligence Agency. Besoek op 31 Desember 2024.
3. ↑ (en) "Kiribati Stats at a Glance". Kiribatiese Nasionale Statistiekkantoor. Besoek op 31 Desember 2024.
4. ↑ ^{4,0 4,1 4,2 4,3} (en) "Kiribati". Internasionale Monetêre Fonds. Oktober 2024. Besoek op 31 Desember 2024.
5. ↑ (en) "Human Development Report 2023/2024" (PDF). United Nations Development Programme. 13 Maart 2024. Besoek op 31 Desember 2024.
6. ↑ (en) "Gini Index – Kiribati". Wêreldbank. Besoek op 31 Desember 2024.
7. ↑ (en) Samuel Eliot Morison (22 Mei 1944). "The Gilberts & Marshalls: A distinguished historian recalls the past of two recently captured pacific groups". Life. Besoek op 14 Februarie 2018.
8. ↑ (en) Mike Ives (2 Julie 2016). "A Remote Pacific Nation, Threatened by Rising Seas". The New York Times. Besoek op 31 Desember 2024.