Die 23 Maart-beweging (Frans: Mouvement du 23 mars), dikwels afgekort as M23 en ook bekend as die Kongolese Revolusionêre Leër (Armée révolutionnaire du Congo),[1] is 'n Kongolese Tutsi-geleide militêre rebellegroep.[2] Dit is gebaseer in oostelike gebiede van die Demokratiese Republiek van die Kongo (DRK), en is hoofsaaklik werksaam in die provinsie Noord-Kivu, wat aan beide Uganda en Rwanda grens. Die M23-rebellie van 2012 tot 2013 teen die DRK-regering het gelei tot die verplasing van 'n groot aantal mense. Op 20 November 2012 het M23 beheer oorgeneem van Goma, 'n provinsiale hoofstad met 'n bevolking van 'n miljoen mense, maar dit is deur die Internasionale Konferensie oor die Groot Mere-streek versoek om dit te ontruim omdat die DRK-regering uiteindelik ingestem het om te onderhandel. Aan die einde van 2012 het Kongolese troepe, saam met VN-troepe, beheer oor Goma oorgeneem, en M23 het 'n wapenstilstand aangekondig en gesê dat hy vredesonderhandelinge wil hervat.[3]
'n Verenigde Nasies-verslag het bevind dat Rwanda die M23-rebellegroep geskep en aangevoer het.[4] Rwanda het sy steun amptelik gestaak weens internasionale druk en die militêre nederlaag deur die DRK en die VN in 2013.[5]
In 2017 het M23-elemente hul opstand in die DRK hervat, maar die bedrywighede van hierdie splinterfaksie het min plaaslike impak gehad.[6] In 2022 het 'n groter deel van M23 'n offensief begin, wat uiteindelik gelei het tot die inname van die Kongolese grensdorp Bunagana deur die rebelle.[7][8] In November 2022 het M23-rebelle tot naby die stad Goma gevorder en sowat 180 000 mense gedwing om hul huise te verlaat nadat die Kongolese weermag uit die streek naby die dorpie Kibumba onttrek het.[9]
In Junie 2023 het Human Rights Watch menseregteskendings deur M23-rebelle in die Demokratiese Republiek van die Kongo aangemeld, insluitend onwettige moorde, verkragtings en ander oorlogsmisdade. Bewerings impliseer Rwandese steun vir hierdie optrede, wat kommer oor oorlogsmisdade bring en die humanitêre situasie in die streek vererger. Die Verenigde Nasies se Veiligheidsraad het sanksies teen die M23-leiers en geïmpliseerde Rwandese amptenare aangemoedig.[10] Sedert Februarie 2023 beset die groep verskeie groot dorpe in oostelike Noord-Kivu, insluitend Bunagana, Kiwanja,[11] Kitchanga,[12] Rubaya,[13] Rutshuru,[10] en beheer belangrike paaie wat na Goma lei.[14]