Back Alexander von Humboldt Afrikaans አሌክሳንደር ቮን ሃምቦልት Amharic Alexander von Humboldt AN ألكسندر فون هومبولت Arabic اليكساندر فون هومبولت ARZ Alexander von Humboldt AST Alexander von Humboldt AVK Alexander von Humboldt Aymara Aleksandr fon Humboldt Azerbaijani الکساندر فون هومبولت AZB
(Gmäld vom Joseph Karl Stieler, 1843)
Dr Friedrich Wilhelm Heinrich Alexander von Humboldt (* 14. Septämber 1769 z Berliin; † 6. Mai 1859 z Berliin) isch e dütsche Forschigsräisende und Uniwersaalgleerte gsi, wo dr Ruef und s Wärk von em wit über Öiropa uusegange isch. In sim Gsamtwärk, won er wääred mee as siibe Joorzäänt dra gschriibe het, het er mitghulfe d Geografii as en empiirischi Wüsseschaft z begründe. Er isch dr jünger Brueder vom Wilhelm von Humboldt gsi.
Er het meerjöörigi Forschigsräise uf Südamerika, in d USA uf Zentraalaasie gmacht und wüsseschaftligi Fäldstudie under anderem in de Beriich Füsik, Geologii, Mineralogii, Botaanik, Vegetatioonsgeografii, Zoologii, Klimatologii, Ozeanografii, Astronomii, Wirtschaftsgeografii, Ethnologii, Demografii, Füsiologii und Chemii gmacht und isch drbii vilmol vom Arzt und Botaniker Aimé Bonpland understützt worde. Dr Alexander von Humboldt het mit e Hufe Expärte us alle mööglige Fachrichdige korrespondiert und so e persöönligs wüsseschaftligs Netzwärk ufzooge.
In Dütschland isch dr Alexander von Humboldt vor allem mit sine Wärk Ansichten der Natur und Kosmos usserordentlig populäär worde. Scho zu Läbzite het er im In- und Usland e hoochs Aasee gnosse und isch as „dr grösst Naturforscher [vo sinere] Zit“ aagluegt worde.[1] Die Kööniglich Pröissischi Akademii vo de Wüsseschafte z Berliin het en as „die ersti wüsseschaftligi Gröössi vo sim Zitalter“ gwürdigt, wo dr Wältruem von em sogar dä vom Leibniz wurd in Schatte stelle.[2] D Bariiser Akademii vo de Wüsseschafte het em dr Biinaame „Dr nöi Aristoteles“ gee.
Wil si Wärk und Wita eso fassetteriich gsi isch, häi sich noch sim Dood e Hufe gsellschaftligi und politischi Ströömige für iiri jewiilige Ziil uf iin beruefe. Under em Iidruck von ere umfassende Globalisierig wird sit em Ändi vom 20. Joorhundert si Wärk as Pionier vom ökoloogische Dänke, wo für en d Iisicht gulte het: „Alles isch Wäggselwirkig“, rezipiert.
- ↑ Zur Tagesgeschichte. In: Kaiserl. Königl. schlesische Troppauer Zeitung, 10. Mai 1857, S. 3 (Online bi ANNO)
- ↑ Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin. Ferdinand Dümmler's Verlagsbuchhandlung, Berlin 1860, S. 546 (Iigschränkti Vorschau uf books.google.de [abgerufen am 18. August 2020]).