Broto

Broto
Municipio d'Aragón
Una anvista cheneral de Broto en a suya valle.
Entidat  • País  • Provincia  • Comarca	Municipio  Aragón  Uesca Sobrarbe
Partiu chudicial	Boltanya
Superficie	128 km²
Población  • Total  • Densidat	608 hab. (2013) 4,75 hab/km²
Altaria  • Meyana	905 m.
Distancia  • 104 km  • 40 km  • 26 km	enta Uesca enta L'Aínsa enta Biescas
Alcalde	Maria Carmen Muro Gracia
Codigo postal	22370
Parroquial  • Diocesi  • Arcipestrau  • Parroquia	Chaca Biescas Sant Pero Apóstol
Ríos	Ara
Coordenadas	42°36’13’’N 0° 7’ 8’’U
Broto Broto en Aragón
Web oficial

Ista fuella ye escrita en alto sobrarbés.

Broto (en grafía medieval Brotto) ye una villa situata en a valle de Broto, a o norte d'a provincia de Uesca, en a comarca de Sobrarbe. O municipio tien un total de 608 habitants, repartius en 11 nuclios, d'entre os cuals Broto ye o mas gran, con 255 habitants (2005).

O lugar de Broto ye a cabezana tradicional de tota a valle de Broto, y tradicional seu d'o Concello de Broto, institución d'a valle que d'antigos feba funcions de parlamento u deputación de toz os lugars d'a valle, a on que s'empentaban as decisions que heban d'implicar toz os habitants d'ella; concesions d'exploitacions agropecuarias, regulacions economicas y de logueros, facera (especialment importantes con as valles gasconas), tribunal, etc. A institución encara ye funcional, y hue en tiran os municipios de Torla y o mesmo Broto, con funcions mas minguatas que no en os tiempos d'os antigos fueros reyals, que con auspicio d'a casa reyal aragonesa la regulón por primera vegata en o siaglo XVIII.

O concello feba as suyas reunions adintro de l'edificio d'a cárcel, edificio que enclui dependencias que s'emplegón dica o siaglo XVIII como a prisión, y a on que bels reclusos i deixón gravatos en as parez, que son hue uno d'os atractivos turisticos d'a villa.

O nuclio de Broto s'estructura arredol d'a carretera nacional, dita avenita d'Ordesa en o suyo paso por o lugar, con toz os comercios encaratos enta ella. A ilesia se troba en o cobalto d'o lugar, en o mesmo canto d'a carretera que a cárcel, anque a segunda ye a man d'o río. Por o canto sud d'a carretera s'ha de mirar a Plaza d'as Ferrerías (tamién dita "d'a Santa Cruz" u "d'os Suportals") que ye una d'as mas bonicas visions d'o lugar.

Os dos barrios de Broto son separatos uno a cada ripa de l'Ara, con o barrio d'a Santa Cruz en o norte, y o barrio d'os suportals en o sud. D'antis mas, yeran chuntos por un puent romanico, que estiore destruyito en a Guerra Civil espanyola, hue soztituyito por uno de formigón. Actualment, de puents romanicos nomás que bi ha remaso l'uno que trescruza por alto d'o Sorrosal a man d'a cadreita d'o Sorrosal que brinca bien d'alto d'a paret de roca y cai por baixo d'o lugar. O puent viello d'o Sorrosal ye hue lo diya trancato a o paso de personas, que han de pasar por l'uno de paralelo, que s'alza a bien pocos metros y que mesmo endreita ta Oto.

Historicament, o lugar de Broto amaneix en os documentos a l'anyo 1076, anque a primera referencia clara a o numbro d'os suyos pobladors ye de 1488, cuan se i contan 41 fuegos. A ilesia orichinal, a on s'heban fetos toz os eventos relichiosos d'o lugar, yera d'o siaglo XVI, d'estilo romanico aragonés, pero dende o siaglo XVI os oficios relichiosos se fan en a mas gran ilesia de Sant Pero. De l'antiga ilesia hue se'n diz a ermita d'a Piedat.