Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Persea americana | |
---|---|
Fruitos de l'auacatero (Persea americana). | |
Denominacions populars | |
Estau de conservación | |
Clasificación cientifica | |
Eukaryota | |
Plantae | |
Laurales | |
Lauraceae | |
Persea | |
P. americana | |
Descripción | |
Persea americana
Mill., |
L'auacatero u aguacatera (Persea americana (Mill.)[3]) ye una especie de planta d'a orden d'os Laurales y familia Lauraceae que ye nativa d'America y estió domesticada per primera vegada per tribus mesoamericanas fa mas de 5000 anyos. Alavez, como agora, yera apreciada per o suyo fruito gran y inusualment olioso. L'árbol prebablement s'orichinó en as tierras altas que unen o centro-sud de Mexico y Guatemala. O suyo fruito, conoixiu como auacat, ye botanicament una baya gran que contiene una solenca simient gran.[4] Os auacaters s'autopolinizan en parti y, a ormino, se propagan per meyo d'empeltres pa mantener una producción constant de fruitos. Actualment, os auacaters se cautivan en os climas tropicals y mediterranios de muitos países. Mexico ye lo prencipal productor mundial d'auacats dende 2020, suministrando cuasi lo 30 % d'a cullita mundial en ixe anyo.
A fruito d'as variedaz domesticas tien una polpa suau, mantecosa, de color verda dorada cuan ye madura. Dependendo d'o cautivar, os auacats tienen una piel verda, parda, morada u negra, y pueden tener forma de pera, d'uego u esferica. Pa fins comercials, os fruitos se replegan mientres no son maduros y maduran dimpués d'a cullita. A densidat de nutrients y lo conteniu de graixa extremadament alto d'a polpa de l'auacat son utils pa una variedat de cocinas y, a ormino, se minchan pa enriquir as dietas vechetarianas.[5]
En as prencipals rechions de producción como Chile, Mexico y California, a demanda d'augua d'as plantacions d'auacaters exerce presión sobre as fuents locals.[6]