Dulzaina

Dulzaina
[editar datos en Wikidata]

Esti artículu o seición necesita un ameyoramientu no que cinca a la redaición, la gramática o la ortografía.

La dulzaina (en catalán Dolçaina) ye un instrumentu de llingüeta doble de la familía del oboe (ye l'equivalente de la bombarda bretona). Nun se sabe con esautamente'l so orixe. Dalgunos asítienlu nel Antiguu Exiptu. D'otra miente, los dibuxos afayaos amuesenmos un instrumentu de la familia de les chirimíes pero non esautamente una dulzaina. La pallabra dulzaina usábase enantes pa denomar a otros instrumentos y nun ye hasta l'añu 1850 qu'alcontramos per escritu l'asociación ente la pallabra dulzaina y lo que conocemos anguaño.

N'Aragón tocase acompañada d'un tambor, redoblante o caxa.

Na Comunidá Valenciana ye posiblemente onde'l so usu seya más popular y se conoz comu dolçaina o chirimita (en Cataluña como gralla) y s'acompaña d'un tambor denomáu tabalet. Nos caberos años, xorreció'l númberu de "colles" ente venti y trenta músicos, que amás de realizar pasucais, y acompañar nes fiestes de moros y cristianos, tamién faen conciertos con un variáu repertoriu que sorprende a propios ya estraños. Ye un instrumentu qu'anguaño ta n'auxe.

El so soníu escúchase tamién pela amplia rexón de Castiella, onde suel tener llaves nos furacos, siendo elementu mui arraigoñáu al folclor segovianu, sorianu, ya eso. Cásique siempres acompañáu por un tamboril o caxa, cuyu intérprete ye nomáu tamborileru, tamboriteru o redoblante. Nestes rexones el nome de Chirimía ta cásique perdíu, pero ansí se nomó, y esisten denomatos llocales como charambita o chirimita, que remanecen d'aquella (tamién se-y noma "gaita" en La Rioxa, Navarra, Soria y Burgos).

Ta fecha con maera (palosantu, granadillu, algarrobu, etc.), de forma cónica y unos 30,5 cm de llonxitú. El tubu cónicu tien trés zones estremaes nomaes: cubilete, cuerpu y campana.

• Cubilete: ye la parte superior onde s'afita a presión el tudel cola caña.
• Tudel: ye un tubu cónicu de metal nel que se superpón la caña.
• Caña o pipa: ta formada por dos palas de caña simétriques pero independientes, xuníes ente sí por filu o allambre.
• Cuerpu: ye la parte central del instrumentu y nel que tán fechos siete furacos na parte delantera y ún na trasera asitiáu aproximadamente ente los dos primeros delanteros, tien una llonxitú aproximada de 18 cm.
• Campana: con un diámetru aproximáu de 5,5 cm y una llonxitú de 9 cm ye la parte final, ye l'amplificador natural y tien un furacu a cada llau.