Aktuari

Aktuari
2005-ci ildə Katrina qasırğasının vurduğu ziyan. Aktuarilər əmlak sığortası xərclərini dəqiq qiymətləndirmək, müvafiq ehtiyatlar yaratmaq və müvafiq təkrar sığorta və kapitalın idarə edilməsi strategiyalarını hazırlamaq üçün bu cür itkilərin uzunmüddətli səviyyələrini təxmin etməlidirlər.
Təsvir
Məşğulluq sahəsi	Sığorta şirkətləri • pensiya fondları • konsaltinq firmaları • hökumət

Aktuari (türk. aktüerya, ing. actuary, alm. aktuar‎, rus. актуа́рий) — ehtimal metodları tətbiq edən ixtisasçıdır. Aktuari biznes, maliyyə və sosial sahədə mürəkkəb problemlərin həlləri, analizi və toplanması üçün riyazi metodlardan istifadə etməklə fərdi və kooperativ riskləri qiymətləndirən, əsaslanmış sığorta və təqaüd sxemlərini maliyyə cəhətdən inkişaf etdirən sahədir.

Aktuar risk və qeyri-müəyyənliyin ölçülməsi və idarə edilməsi ilə məşğul olan qabaqcıl riyazi bacarıqlara malik peşəkardır. Bu risklər balansın hər iki tərəfinə təsir göstərə bilər və aktivlərin idarə edilməsi^[1], öhdəliklərin idarə edilməsi və qiymətləndirmə bacarıqları tələb edir.^[2]Aktuarilər maliyyə təhlükəsizlik şəbəkələrini onların mürəkkəbliyinə, riyaziyyatına və mexanizmlərinə xüsusi diqqət yetirərək qiymətləndirirlər. Müvafiq akademik fənnin adı aktuar elmdir.^[3]

Sığorta anlayışı qədim dövrlərə təsadüf etsə də,^[4][5][6] riski elmi olaraq ölçmək və azaltmaq üçün lazım olan anlayışlar XVII əsrdə ehtimal və annuitetlər üzrə tədqiqatlardan qaynaqlanır.^[7] XXI əsrin aktuarları potensial riskləri azaltmaq üçün təklif olunan strategiyaların həyata keçirilməsinin həmin faktiki risklərin gözlənilən dəyərindən artıq olub-olmadığını müəyyən etməklə riskləri idarə edən proqramlar hazırlamaq üçün analitik bacarıqlar, biznes bilikləri və insan davranışı və informasiya sistemləri haqqında anlayış tələb edir.^[7] Aktuari olmaq üçün tələb olunan addımlar, ^[8]o cümlədən təhsil və lisenziyalaşdırma ölkəyə xasdır və regional inzibati vahidlər tərəfindən tətbiq edilən müxtəlif əlavə tələblər, lakin, demək olar ki, bütün proseslər riskin qiymətləndirilməsi, statistik təhlil və risklərin azaldılmasının universal prinsiplərini, o cümlədən tamamlanması uzun illər tələb edən yüksək strukturlaşdırılmış təlim və imtahan cədvəllərini təqdim edir.

Bu peşə ardıcıl olaraq ən çox tələb olunanlar arasındadır.^[9] Birləşmiş Ştatlarda aparılan müxtəlif tədqiqatlarda aktuar peşəsi 2010-cu ildən bəri bir neçə dəfə birinci və ya ikinci yerdə qərarlaşıb^[10][11][12] və son onilliyin çox hissəsində ilk iyirmilikdə olub.^{[13][14][15][16][17]}

1. ↑ Be an Actuary, 2022a
2. ↑ Be an Actuary, 2022b
3. ↑ Trowbridge, 1989. səh. 7
4. ↑ Johnston, 1903, §475–§476
5. ↑ Loan, 1992
6. ↑ Lewin, 2007. səh. 3–4
7. ↑ ^{1 2} Heywood, 1985
8. ↑ Feldblum, 2001. səh. 6
9. ↑ Riley, 2013
10. ↑ Thomas, 2012
11. ↑ Weber, 2013
12. ↑ CareerCast, 2015
13. ↑ CareerCast, 2014
14. ↑ CareerCast, 2016
15. ↑ CNN Money, 2017
16. ↑ CareerCast, 2019
17. ↑ CareerCast, 2021