Back Edward Snowden ALS Edward Snowden AN إدوارد سنودن Arabic এডৱাৰ্ড স্ন'ডেন Assamese Edward Snowden AST ادوارد اسنودن AZB Edward Snowden BCL Эдвард Сноўдэн Byelorussian Эдўард Сноўдэн BE-X-OLD Едуард Сноудън Bulgarian

Edvard Snouden

Edvard Snouden
ing. Edward Snowden
Doğum tarixi 21 iyun 1983(1983-06-21)[1][2][…] (41 yaş)
Doğum yeri
  • Elizabet-Siti[d]
Təhsili
Fəaliyyəti sistem administratoru, kəşfiyyatçı, mühafizəçi, informator, dissident, informatik, kəşfiyyat analitiki[d]
Üzvlüyü
İmza
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Edvard Cozef Snouden (ing. Edward Joseph Snowden; 21 iyun 1983[1][2][…], Elizabet-Siti[d]) — 2013-cü ildə işçi və subpodratçı olarkən Milli Təhlükəsizlik Agentliyindən (MTA) yüksək məxfi məlumatları sızdıran amerikalı kompüter kəşfiyyatı üzrə məsləhətçi və informator. Onun açıqlamaları bir çoxu MTA və Beş Göz kəşfiyyat alyansı tərəfindən telekommunikasiya şirkətləri və Avropa hökumətlərinin əməkdaşlığı ilə idarə olunan çoxsaylı qlobal müşahidə proqramlarının yaradılmasına və milli təhlükəsizlik və fərdi məxfilik haqqında mədəni müzakirələrə səbəb oldu.

2013-cü ildə Snouden Dell və MKİ-də işlədikdən sonra MTA podratçısı Booz Allen Hamilton tərəfindən işə götürüldü.[3] 20 may 2013-cü ildə Snouden Havay Kriptologiya Mərkəzindəki işindən ayrıldıqdan sonra Honkonqa uçdu və iyunun əvvəlində minlərlə gizli MTA sənədlərini Qlenn Qrinvald, Lora Poytras, Barton Celman və İven MakAskill adlı jurnalistlərə açıqladı. Snouden The Guardian, The Washington Post və digər nəşrlərdə açıqladığı materiallara əsaslanan xəbərlər dərc edildikdən sonra beynəlxalq diqqəti cəlb etdi.

21 iyun 2013-cü ildə ABŞ Ədliyyə Departamenti Snoudenə qarşı 1917-ci il Casusluq Aktını pozmaq və dövlət əmlakını oğurlamaq kimi iki maddə üzrə ittiham etdi[4] və daha sonra Dövlət Departamenti onun pasportunu ləğv etdi.[5] İki gün sonra Moskvanın Şeremetyevo Beynəlxalq Hava Limanına uçdu, orada Rusiya səlahiyyətliləri ləğv edilmiş pasportu yoxladı və bir aydan çox müddətə aeroportun terminalını tərk etməsi qadağan edildi. Rusiya daha sonra Snoudenə bir il müddətinə yaşamaq üçün ilkin viza ilə sığınacaq verdi, sonra isə bu müddət dəfələrlə uzadıldı. 2020-ci ilin oktyabrında ona Rusiyada daimi yaşamaq hüququ verilib.[6] 2022-ci ilin sentyabrında Snoudenə prezident Vladimir Putin tərəfindən Rusiya vətəndaşlığı verilib[7] və 2 dekabr 2022-ci ildə sədaqət andı içib.[8]

Mübahisə mövzusu olan Snouden sızdırdığı məlumatlara görə müxtəlif təriflərə və tənqidlərə məruz qalıb. Snouden öz hərəkətlərini "ictimaiyyəti onların adından edilənlər və onlara qarşı edilənlər barədə məlumatlandırmaq" cəhdi kimi müdafiə edib.[9] Onun açıqlamaları kütləvi nəzarət, dövlət sirri və milli təhlükəsizlik və məlumat məxfiliyi arasındakı balansla bağlı müzakirələri alovlandırdı, O, retrospektiv müsahibələrdə bunu etmək niyyətində olduğunu demişdi.[10]

2016-cı ilin əvvəlində Snouden jurnalistləri haker hücumlarından və hökumət nəzarətindən qorumaq məqsədi daşıyan San-Fransiskoda yerləşən qeyri-kommersiya təşkilatı olan Freedom of the Press Foundation-un prezidenti oldu.[11] O, həmçinin adı açıqlanmayan Rusiya İT şirkətində işləyir.[12] 2017-ci ildə Lindsi Mills ilə evlənib. O, 2018-ci ilin noyabrında israilli auditoriyaya verdiyi açıqlamada "Mən gecələr Moskvada başımı yastığa qoymalıyam, amma mən internetdə və dünyanın hər bir şəhərində yaşayıram" demişdi.[13] 17 sentyabr 2019-cu ildə onun "Daimi qeyd" adlı xatirə kitabı nəşr olundu.[14] 2 sentyabr 2020-ci il tarixində ABŞ federal məhkəməsi ABŞ-nin Moalinə qarşı işində ABŞ kəşfiyyatının Snouden tərəfindən ifşa olunmuş kütləvi nəzarət proqramının qanunsuz və ola bilsin ki, konstitusiyaya zidd olduğu barədə qərar çıxarıb.[15]

  1. ↑ 1 2 Harding L. How Edward Snowden went from loyal NSA contractor to whistleblower. The Guardian, 2014.
  2. ↑ 1 2 Edward Snowden // filmportal.de. 2005.
  3. ↑ Burrough, Bryan; Ellison, Sarah; Andrews, Suzanna. "The Snowden Saga: A Shadowland of Secrets and Light". Vanity Fair. April 23, 2014. April 28, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: April 29, 2016.
  4. ↑ Finn, Peter; Horwitz, Sari. "U.S. charges Snowden with espionage". The Washington Post. June 21, 2013. June 21, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: April 11, 2015.
  5. ↑ Brennan, Margaret. "Kerry warns Russia on Snowden: "Respect the relationship"". CBS News. June 21, 2013. October 1, 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 19, 2019.
  6. ↑ Ilyushina, Mary. "Edward Snowden gets permanent residency in Russia - lawyer". CNN. October 22, 2020. October 23, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 22, 2020.
  7. ↑ "Putin grants Russian citizenship to U.S. whistleblower Edward Snowden". Reuters (ingilis). September 26, 2022. September 26, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 26, 2022.
  8. ↑ "Edward Snowden swears allegiance to Russia and receives passport, lawyer says". 2022-12-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-11.
  9. ↑ Greenwald, Glenn; MacAskill, Ewen; Poitras, Laura. "Edward Snowden: the whistleblower behind the NSA surveillance revelations". The Guardian. London. June 9, 2013. July 26, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: December 11, 2023.
  10. ↑ "Full Interview: Edward Snowden On Trump, Privacy, And Threats To Democracy | The 11th Hour | MSNBC" (Müsahibə). 2020. 2023-11-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-11.
  11. ↑ Greenberg, Andy. "Edward Snowden's New Job: Protecting Reporters From Spies". Wired. February 2017. October 9, 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 23, 2019.
  12. ↑ Kelley, Michael B. "Snowden flouts court ruling with paid speeches, Substack: 'He's above the law'". Yahoo! Finance. September 30, 2021. September 30, 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 30, 2021.
  13. ↑ "Snowden's book doesn't mention a job at 'one of Russia's biggest websites,' and former CIA officials suspect a darker reality". finance.yahoo.com (ingilis). September 17, 2019. July 9, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 9, 2022.
  14. ↑ McAskill, Ewan. "I was very much a person the most powerful government in the world wanted to go away". The Guardian. September 13, 2019. September 14, 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 14, 2019.
  15. ↑ "U.S. court: Mass surveillance program exposed by Snowden was illegal". Reuters. September 2, 2020. November 1, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 2, 2020.
From Wikipedia, the free encyclopedia · View on Wikipedia

Developed by Nelliwinne