Mahmud Qazan | |
---|---|
monq. ᠭᠠᠵᠠᠨ ᠬᠠᠨ | |
3 noyabr 1295 – 17 may 1304 | |
Əvvəlki | Baydu xan |
Sonrakı | Olcaytu |
Xorasan valisi | |
11 avqust 1284 – 3 noyabr 1295 | |
Əvvəlki | Arqun xan |
Sonrakı | Əbu Səid Bahadur |
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Abaskun, Mazandaran |
Vəfat tarixi | (32 yaşında) |
Vəfat yeri | Qəzvin |
Dəfn yeri | |
Fəaliyyəti | suveren[d] |
Atası | Arqun xan |
Anası | Qutluq xatun |
Ailəsi | Çingizlilər, Elxanlılar sülaləsi |
Dini | islam, buddizm |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Sultan Mahmud Qazan xan, Qazan xan və ya bəzən qərblilərin dediyi kimi Kasanus[1] (5 noyabr 1271, Mazandaran ostanı – 11 may 1304, Qəzvin) — Çingiz xanın ölümündən sonra formalaşan uluslardan biri olan Elxanilərin VII elxanı. O, bu imperiyanı 1295-ci ildən 1304-cü ilə qədər idarə etmişdir. Arqun xanın oğlu olan Qazan xan Abaqa xanın nəvəsi, Hülakü xanın isə nəticəsi idi. Beləliklə, o, birbaşa Çingiz xanın sülaləsindən gəlməkdə idi. Elxanilər dövlətini idarə etmiş şəxslər içərisində ən önəmli elxan hesab edilən qazan xan ən çox İslamı qəbul etməsi və 1295-ci ildə taxta çıxdığı zaman İmam ibn Teymiyyə ilə görüşməsinə görə bilinməkdədir. O, din dəyişdirmə addımı ilə Qərbi Asiya, İran, İraq, Anadolu və Cənubi Qafqazdakı monqolların arasında dominant dinin də müəyyən edilməsində həlledici rol oynamışdır.
Onun əsas arvadlarından biri olan Kököçin idi. Bayat tayfasından olan Kököçin əslində Qazan xanın atası Arqun ilə nişanlanmışdı, lakin sonuncunun ölümündən sonra Qazan xan ilə evləndirildi. O, Elxanilərə Qazan xanla eyni sülalədən gələn və ali monqol xaqanı hesab ediləm Xubilay xan tərəfindən göndərilmişdi.
Qazan xanın hakimiyyəti dövründə Suriyanı ələ keçirmək uğrunda Məmlük dövləti, eləcə də yeni bölgələr uğrunda mübarizə şəraitində bir digər türk-monqol dövləti olan Çağatay xanlığı ilə döyüşlər baş vermişdi. Eyni zamanda Avropa dövlətləri ilə yaxından diplomatik əlaqələr saxlayan Qazan xan özünün sələflərinin uğursuz Franko-Monqol ittifaqının qurulması siyasətini davam etdirmişdi. Yüksək mədəniyyətə malik şəxs kimi dəyərləndirilən Qazan xan bir çox hoppiyə sahib olmuş, çox sayıda xarici dildə danışmağı bacarmış, Elxanilər dövlətinin bir çox sahəsində islahatlar həyata keçirmişdi. Bu islahatlardan xüsusən valyuta münasibətlərini və fiskal siyasəti standartlaşdırılması ən mühümləri hesab edilir.