Kape

An kape (Ingles: coffee; genus, Coffea) sarong inomon na hale sa giniling na pisog kan siring na tinanom pakasanlag kan nasabing mga pisog. An tinanom na kape naabot sobra sa apat na metro an langkaw, an mga bunga kaini matabilog asin tiripontipon saka dukot haros sa sanga, berde kun hilaw pa, nagdudulaw kun pahinog na, asta nakolor mairom na pula kun hinog na.

Duwang klaseng kape an popular na patuboon: an Coffea arabica asin an Coffea canephora, na inapod "robusta". An huri mas matibay an resistensya sa atake kan coffee leaf rust (Hemileia vastatrix) pero may pait-pait sa namit. Magkapira pa an mga kapeng pigkukuan nin pisog na iyo an C. liberica, C. stenophylla, C. mauritiana, asin an C. racemosa. Sa Filipinas, orog na sa Batangas asin sa Cavite, an lakopan na tinatanom asin inaataman sa mga pawa' nin kape iyo an "barako" (Es., varaco, mangsad), sarong kape na iyo mansana an Coffea liberica. Sobra sa 70 nasyon an nagpapatubo nin kape, sa Latin Amerika, sa Sur-subangan nin Asya, asin sa Aprika. Pag hinog na, an mga bungang kape ginuno, pinipili, asin binabalad ngane makua an mga pisog. Sinasanlag an mga pisog sa tamang temperatura depende sa gustong ipaluwas na lasa bago an mga ini ginigiling, dangan pinapakala'kaga sa mainit na tubig na magluwas an saiyang mahamot na amyo.