Talbenn ar Reter (Eil Brezel-bed)

Talbenn ar Reter

war front, brezel

Rann eus	Talbenn ar Reter, Russo-German wars
Anvet diwar	kampagn Rusia
Stad	Unaniezh ar Republikoù Sokialour ha Soviedel
Deiziad	25 Mae 1945
Deiziad kregiñ	22 Mez 1941
Deiziad echuiñ	7 Mae 1945, 21 Gen 1955
Abeg pennañ	Trede Reich, Oberiadur-brezel Barbarossa, gouennelouriezh, Lebensraum
Dezverket dre	Rear area of the army
Bukenn	Soviet occupation zone of Germany

Talbenn ar Reter
Tamm eus Eil Brezel-bed
A-gleiz da zehoù: Soviet Il-2 karr-nij tagañ war-zu an douar en oabl Berlin; Tankoù alaman Tigr I e-pad Emgann Koursk; Kirri-nij brezel Alaman Stuka war Talbenn ar Reter, goañv 1943–1944; Lazhadeg yuzevien gant soudarded nazi an Einsatzgruppen en Ukraina; Wilhelm Keitel o sinañ Akta kodianañ an Trede Reich; Soudarded soviedat e-pad Emgann Stalingrad.
Maread 22 a viz Even 1941 - 9 a viz Mae 1945 (3 bloaz, 10 miz, 2 sizhun ha 3 devezh) Lec'h Europa ar Reter Europa an Norzh Europa Kreiz Balkanioù Disoc'h Kollet gant Trede Reich, fin ar renad, marv Adolf Hitler. Trec'h koustus an URSS.
Emgannerien
An Ahel: Trede Reich Roumania betek 1944 Italia betek 1943 Hungaria Slovakia Finland betek 1944 Bulgaria betek 1944	URSS Polonia
Pennoù-brezel
Adolf Hitler Walther von Brauchitsch Franz Halder Fedor von Bock Wilhelm Ritter von Leeb Gerd von Rundstedt Gustaf Mannerheim	Jozef Stalin Georgy Zhukov Aleksandr Vasilyevskiy Semyon Budyonny Kliment Voroshilov Semyon Timoshenko Markian Popov Fyodor Kuznetsov Dmitry Pavlov Ivan Tyulenev Mikhail Kirponos
Niver a emgannerien
3,8 million soudard 3350 tank 2770 karr-nij 7200 pezh-kanol	2,6–2,9 million soudard 11 000 tank 7133-9100 karrn-nij brezel
Kolloù
5 078 000 marvet 637 000 den prizoniet marvet 4 264 497–4 530 818 prizoniet	8 719 000 – 10 000 000 den marvet en emgannioù 4 139 000–5 780 000 prizoniet 2 250 000–3 300 000 prizoniet marvet

Talbenn ar Reter a reer eus ul lodenn eus an Eil Brezel-bed, etre nerzhioù an Ahel harpet gant Finland a-enep an URSS, harpet gant Polonia ha kevredidi all e Norzh, Su, Kreiz ha Reter Europa etre an 22 a viz Even 1941 hag an 9 a viz Mae 1945.

Meur a anv a zo bet roet d'al lodenn-se eus an Eil Brezel-bed, Brezel meur brogarour e tu an URSS ha Rusia a-vremañ (Rusianeg: Великая Отечественная Война, Velikaya Otechestvennaya Voyna) ; e tu Alamagn e vez graet anezhi "Talbenn ar Reter" (Alamaneg: die Ostfront), Kampagn ar Reter (der Ostfeldzug) pe Kampagn Rusia (der Rußlandfeldzug); gant tuioù all engouestlet er breze, c'hoazh, e reer anv eus ar Brezel Alaman-Soviedel.

An emgannoù war Talbenn ar Reter a oa bet ar re vrasañ en istor Mab-Den. Bez e oant bet emgannoù feuls, feulsoc'h evit an holl re all betek neuze, distrujoù spontus, deportadurioù ramzel, kolloù buhez uhel spontus dre an emgannoù, an naonegezh, kleñvedoù ha lazhadegoù.

The Eastern Front, as the site of nearly all extermination camps, death marches, ghettos, and the majority of pogroms, was central to the Holocaust. Talbenn ar Reter, dre ma oa bet al lec'h ma voe an darn vrasañ eus ar c'hampoù diouennañ, baleadennoù ar marv, ghettoioù, darn eus ar pogromoù, a oa un dachenn e-kreiz an Holokost. Diwar un hollad a 70 milion a dud marvet e-pad an Eil Brezel-bed, e-tro 30 milion anezho, kalz anezho trevourien, a oa bet lazhet war dachenn Talbenn ar Reter.

Talbenn ar Reter a oa bet an dachenn devoudus evit al lodenn eus ar brezel a c'hoarvezas en Europa ; evit darn eus an istorourien e voe an abeg pennañ da faezhidigezh an Trede Reich. Diskoulm ar stourm war Talbenn ar Reter a voe fin an Trede Reich, rannadur Alamagn e daou damm e-pad tost un hanter kantved ha kresk galloud an URSS evel nerzh bedel milourel ha greantel.

An daou enebour pennañ war an dachenn e oa bet an Alamagn Nazi hag Unvaniezh ar Republikoù Sokialour ha Soviedel, pep hini anezho a oa harpet gant kevredidi a youl-vat pe rediet. Ar Rouantelezh-Unanet hag ar Stadoù-Unanet ne oant ket bet engouestlet en emgannoù met harpet o devoa tu an URSS dre pourvezadurioù milourel ha trevour. Lend-Lease a voe graet eus an harp dafarel-se. An oberiadurioù brezel German-Finland dre an harzoù norzh ha reter Finland-URSS hag er rannvro Mourmansk a vez lakaet da dalvezout evel ul lodenn d'ar brezel war Talbenn ar Reter. Ouzhpenn-se Brezel kendalc'hus Soviet–Finland a vez lakaet, met raloc'h, da vezañ ul lodenn en norzh d'an hollad Talbenn ar Reter.