Back الاتحاد (الحرب الأهلية الأمريكية) Arabic Xunión (Guerra de Secesión) AST İttifaq (ABŞ) Azerbaijani Саюз (ЗША) Byelorussian Съюз (Американска гражданска война) Bulgarian Unió (Guerra Civil dels Estats Units) Catalan Unie (americká občanská válka) Czech Unionen Danish Nordstaaten German Ένωση (Αμερικανικός Εμφύλιος Πόλεμος) Greek
| Unvaniezh (SUA) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1861 – 1865 | |||||
| |||||
|
| |||||
| Sturienn | E pluribus unum "Diwar lies, unan" | ||||
| Kan broadel | Hail, Columbia (de facto) My Country, 'Tis of Thee (de facto) | ||||
|
| |||||
 Rannadur ar Stadoù er Brezel diabarzh | |||||
|
| |||||
| Statud | Gouarnamant anzavet SUA | ||||
|
| |||||
| Kêr-benn | Washington, D.C. | ||||
|
| |||||
| Prezidant • 1861-1865 • 1865 |
Abraham Lincoln Andrew Johnson | ||||
|
| |||||
| Maread | Brezel diabarzh SUA | ||||
| 1860-61 | Stadoù ar Su a zisrann | ||||
| 07/03/1861 | 1añ galloudekadur A. Lincoln | ||||
| 12-13/04/1861 | Emgann Fort Sumter | ||||
| 01/01/1863 | Disklêriadur ar frankaerezh | ||||
| 13-16/07/1863 | Emsavadeg New York City | ||||
| 1864 | Kerzhadeg Sherman | ||||
| 29/03-09/04/1865 | Taol-brezel Appomatox | ||||
| 14/04/1865 | Drouklazh A. Lincoln | ||||
| 09/04-06/11/1865 | Arsav-brezel | ||||
.svg)
.svg)
.svg)
An Unvaniezh (saozneg : The Union, lesanvet the North "an Norzh") a oa anv Stadoù-Unanet Amerika pa oa bet 11 Stad sklavelour o tisrannañ evit sevel Stadoù Kengevreet Amerika (SKA), brudet ivez evel "ar C'hengevread" pe "ar Su", e-kerzh Brezel diabarzh Stadoù-Unanet Amerika. An Unvaniezh a oa renet gant Abraham Lincoln, 16vet prezidant Stadoù-Unanet Amerika, hag a glaske derc'hel unvanidigezh ar vroad e stumm un unvaniezh kevredadel vonreizhel.
E kenarroud ar brezel-diabarzh, Union a veze implijet alies evit ober eus "Stadoù an norzh leal da c'houarnamant ar Stadoù-Unanet".[1] En doare-se, an Unvaniezh a oa savet gant 20 Stad hep sklavelezh (en Norzh hag er C'hornôg) ha peder Stad er Su (Delaware, Maryland, Kentucky ha Missouri) zoken ma oa Missouri ha Kentucky pep hini o kaout gouarnamantoù eus an Unvaniezh pe Kevredet enebet[2].
An Union Army a oa un aozadur nevez stummet dre gendeuziñ darn unvezioù ar Stadoù ezel, gant unvezioù lu an US Army. Derc'hel ar Stadoù en harzoù gant ar Su a veze gwelet evel ur redi evit bezañ trec'h er brezel[3][4].
Biz hag ar Midwest o devoa pourvezet an danvezioù greantel evit kaout ur mekanikadur eus ar broduerezh ledan munisionoù ha pourvezioù all kement hag arc'hantaouiñ ar brezel. Ouzhpenn-se e oa bet pourvezet ganto soudarded, boued, kezeg, arc'hant ha kampoù gourdoniñ. Ospitalioù-brezel a oa bet savet ivez dre tiriad an Unvaniezh. Darn ar Stadoù en Norzh o devoa un istor republikan, ar c'houarnourien a oa bet o reiñ kalz nerzh a-benn kavout harp d'ar striv brezel ha moustrañ garv an enebiezh d'ar brezel, dreist-holl er bloavezh 1863–64[5]. Ar Strollad Demokratel a oa bet o harpañ kreñv ar brezel e penn-kentañ e 1861, met e 1862 e oa bet un torr etre ar re a-du gant ar brezel (War Democrats) hag ar re enebet lesanvet Peace Democrats, renet gant ar strollad Copperheads[6]. An Demokrated stadunanat a oa bet o c'hounez mouezhioù e 1862 en dilennadegoù stadel, dreist-holl e New York. Kollet o devoa nerzh e 1863, dreist-holl en Ohio. E 1864, ar Republikaned hag ar War Democrats a oa bet o kevrediñ dindan an anv National Union Party, hag a oa bet o tesach mouezh un toullad eus ar soudarded[7], ha trec'h e oant bet uhel gant Lincoln hag e harperien a-enep George B. McClellan, a oa war ar renk evit an demokrated.
Ar bloavezhioù brezel a oa bet frouezhus evit tiriadoù an Unvaniezh, nemet el lec'hioù ma oa bet tagadennoù guerilla hag a oa drastus evit ar maezioù. Tost an holl obererezhioù brezel a oa bet war tiriad ar Su. Ar berzh-mat a oa bet sikouret gant dispignoù uhel ar gouarnamant kevredadel ha savidigezh un aozadur bank broadel nevez. Ar Stadoù unvanet a oa bet o postañ kalz arc'hant ha nerzh evit krouiñ peadra da harpañ ar brezel ha krouiñ un harp sokial da wragez, intañvezed, emzivaded ar soudarded, hag evit ar soudarded o-unan ivez. Darn ar soudarded a oa emezelet a-youl-vat, memes ma oa bet er bloavezh 1862 un niver bras a emouestlidi o emezelañ evit chom hep bezañ enrollet dre ret, ar pezh a lakaje anezho da chom hep kaout ar sammad arc'hant uhel a veze roet gant ar Stadoù pe gant pennadurezhioù lec'hel. Enebiezhoù a oa bet d'an enrolladur dreist-holl er c'hêrioù bras, hag e New York : eno e oa bet emsavadegoù enep-enrolladur e miz Gouhere 1863 hag ivez e lod distrigoù evel Rannvro ar glaou ha Biz Pennsylvania.
- ↑ (en) "Books and Manuscript Submission Guide", Army University Press
- ↑ Gwelet: Gouarnamant kengevreet Kentucky ha Gouarnamant kengevreet Missouri. E 1863, West Virginia a oa disrannet diouzh Virginia ha deuet e oa da vezañ ur Stad harz nevez.
- ↑ "Abraham Lincoln and Emancipation"
- ↑ Lincoln, Abraham. The Papers And Writings Of Abraham Lincoln, Volume 2: 1860–1865 (in en). Jazzybee Verlag. 94 p. ISBN 9783849679682.
- ↑ (2018) "Review of 'Gathering to Save a Nation : Lincoln and the Union's War Governors', EngleStephen D". Louisiana History: The Journal of the Louisiana Historical Association 59 (3): 361–363. ISSN 0024-6816
- ↑ Thomas, Benjamin P. (2008). Abraham Lincoln: A Biography (in en). SIU Press. 377 p. ISBN 9780809328871.
- ↑ Thomas, Benjamin P. (2008). Abraham Lincoln: A Biography (in en). SIU Press. 428 p. ISBN 9780809328871.