Back Брунеи Abkhazian Brunai ACE Бруней ADY Broenei Afrikaans Brunei ALS ብሩናይ Amharic Brunei AMI Brunei AN Brunei ANG ब्रूनेई ANP
| Sultanat Brunej Brunej |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Himna: "Allah Peliharakan Sultan" |
||||||
 |
||||||
| Glavni grad | Bandar Seri Begawan |
|||||
| Službeni jezik | malajski | |||||
| Državno uređenje | ||||||
• Sultan |
Hassanal Bolkiah | |||||
| Zakonodavstvo | ||||||
| Površina | ||||||
• Ukupno |
5.765 km2 (162.) | |||||
| 8,6 | ||||||
| Stanovništvo | ||||||
• Ukupno |
343.653 (162.) | |||||
• Gustoća |
61/km2 | |||||
| Valuta | Brunejski dolar | |||||
| Vremenska zona | UTC +8, ljeti +8 | |||||
| Pozivni broj | +673 | |||||
| Internetska domena | .bn | |||||
Brunej (malajski: Negara Brunei Darussalam, javanski: ن j ارا بروني دارالسلا م دارالسلا م),[1][2] jest država u jugoistočnoj Aziji, smještena na sjevernoj obali ostrva Borneo. Osim svoje obale na Južnom kineskom moru, potpuno je okružena malezijskom državom Sarawak, sa svojom teritorijom razdvojenom okrugom Sarawak u Limbangu. Brunej je jedina suverena država koja se u potpunosti nalazi na Borneu; ostatak ostrva je podeljen između Malezije i Indonezije. Od 2020. zemlja je imala 460.345 stanovnika,[3] od kojih je otprilike 100.000 živjelo u glavnom i najvećem gradu Bandar Seri Begawan. Vlada Bruneja je apsolutna monarhija kojom vlada sultan Bruneja, i ona implementira fuziju engleskog običajnog prava i jurisprudencije inspirisane islamom, uključujući šerijat.
Na vrhuncu Brunejskog carstva za vrijeme vladavine sultana Bolkiaha (1485–1528), država je navodno imala kontrolu nad najvećim dijelom Bornea, uključujući današnji Sarawak i Sabah, kao i arhipelag Sulu i ostrva u blizini sjeverozapadni vrh Bornea. Postoje i tvrdnje o njegovoj historijskoj kontroli nad Seludongom, mjestom moderne filipinske prijestonice Manile, ali naučnici jugoistočne Azije vjeruju da se naziv dotične lokacije zapravo odnosi na planinu Selurong, u Indoneziji.[4] Pomorsku državu Bruneji posjetila je preživjela posada Magellanove ekspedicije 1521, a 1578. se borila protiv Španije u Kastilskom ratu.
Tokom 19. vijeka, Brunejsko carstvo je počelo da propada. Sultanat je ustupio Sarawak (Kuching) Jamesu Brookeu i postavio ga kao bijelog radžu, a Sabah je ustupio britanskoj kompaniji North Borneo Chartered Company. Godine 1888. Brunej je postao britanski protektorat i 1906. dobio je britanskog rezidenta kao kolonijalnog upravitelja. Nakon japanske okupacije tokom Drugog svjetskog rata, 1959. je napisan novi ustav. 1962. okončana je mala oružana pobuna protiv monarhije uz britansku pomoć. Zemlja je stekla punu nezavisnost od Britanije 1. januara 1984.
Bruneje od 1967. vodi sultan Hasanal Bolkiah. Bogatstvo zemlje proizlazi iz njenih velikih naftnih i polja prirodnog gasa. Ekonomski rast tokom 1990-ih i 2000-ih transformisao je Bruneje u industrijalizovanu zemlju, sa povećanjem BDP-a od 56% između 1999. i 2008. Bruneji imaju drugi najveći indeks ljudskog razvoja među državama jugoistočne Azije, iza Singapura. Prema Međunarodnom monetarnom fondu (MMF), Bruneji su peti u svijetu po bruto domaćem proizvodu po glavi stanovnika po paritetu kupovne moći. MMF je 2011. procijenio da su Bruneji jedna od dvije zemlje (druga je Libija) sa odnosom javnog duga prema nacionalnom BDP-u od 0%.[5]
Prema lokalnoj historiografiji, Brunej je osnovao Awang Alak Betatar, kasnije sultan Muhammad Shah, koji je vladao oko 1400. godine. Preselio se iz Garanga u okrugu Temburong[6] na ušće rijeke Brunej, otkrivši Brunej. Prema legendi, po iskrcavanju je uzviknuo, Baru nah (u slobodnom prijevodu "to je to!" ili "tamo"), od čega je izvedeno ime "Brunej".[7] Bio je prvi muslimanski vladar Bruneja.[8] Prije uspona Brunejskog carstva pod muslimanskom dinastijom Bolkiah, vjeruje se da je Brunej bio pod budističkim vladarima.[9]
- ^ "Home – gov.bn". Arhivirano s originala, 4. 9. 2018.
- ^ "Embassy of Brunei Darussalam to the United States of America". Brunei Embassy. Arhivirano s originala, 6. 12. 2000.
- ^ "Department of Economic Planning and Development – Population". www.depd.gov.bn (jezik: engleski). Arhivirano s originala, 20. 3. 2017. Pristupljeno 12. 12. 2017.
- ^ Abinales, Patricio N. And Donna J. Amoroso, State and Society in the Philippines. Maryland: Rowman and Littlefield, 2005.
- ^ AHA Centre. "Profile of Brunei Darussalam" (PDF). Arhivirano (PDF) s originala, 9. 10. 2022.
- ^ History for Brunei Darussalam 2009.
- ^ de Vienne 2016.
- ^ "Treasuring Brunei's past". Southeast Asian Archaeology. 8. 3. 2007. Arhivirano s originala, 1. 10. 2011. Pristupljeno 19. 9. 2011.
- ^ Robert Nicholl (1980). Notes on Some Controversial Issues in Brunei History. str. 32–37.