Kadmij

Kadmij,  ₄₈Cd

Kadmij u periodnom sistemu
↓                                                                     ↓                                                             →                                                             →
Hemijski element, Simbol, Atomski broj	Kadmij, Cd, 48
Serija	Prelazni metali
Grupa, Perioda, Blok	12, 5, d
Izgled	srebreno sivi metal
Zastupljenost	3 · 10−5[1] %
Atomske osobine
Atomska masa	112,414(4)[2][3] u
Atomski radijus (izračunat)	155 (161) pm
Kovalentni radijus	144 pm
Van der Waalsov radijus	158 pm
Elektronska konfiguracija	[Kr] 4d10 5s2
Broj elektrona u energetskom nivou	2, 8, 18, 18, 2
Izlazni rad	4,2[4] eV
1. energija ionizacije	867,8 kJ/mol
2. energija ionizacije	1631,4 kJ/mol
Fizikalne osobine
Agregatno stanje	čvrsto
Mohsova skala tvrdoće	2
Kristalna struktura	heksagonalna
Gustoća	8650[5] kg/m3 pri 298,15 K
Magnetizam	dijamagnetičan (${\displaystyle \chi _{m}}$ = −1,9 · 10−5)[6]
Tačka topljenja	594,22 K (321,07 °C)
Tačka ključanja	1038[7] K (765 °C)
Molarni volumen	13,00 · 10−6 m3/mol
Toplota isparavanja	100[7] kJ/mol
Toplota topljenja	6,2[8] kJ/mol
Pritisak pare	14,8 Pa pri 597 K
Brzina zvuka	2310 m/s pri 293,15 K
Specifična električna provodljivost	14,3 · 106 S/m
Toplotna provodljivost	97 W/(m · K)
Hemijske osobine
Oksidacioni broj	2
Oksid	CdO
Elektrodni potencijal	−0,403 V (Cd2+ + 2e− → Cd)
Elektronegativnost	1,69 (Pauling-skala)
Izotopi
Izo RP t1/2 RA ER (MeV) PR 104Cd sin 57,7 min ε 1,137 104Ag 105Cd sin 55,5 min ε 2,739 105Ag 106Cd 1,25 % Stabilan 107Cd sin 6,50 h ε 1,417 107Ag 108Cd 0,89 % Stabilan 109Cd sin 462,6 d ε 0,214 109Ag 110Cd 12,49 % Stabilan 111Cd 12,8 % Stabilan 112Cd 24,13 % Stabilan 113Cd 12,22 % 7,7 · 1015 god β- 0,316 113In 114Cd 28,73 % Stabilan 115Cd sin 53,46 h β- 1,446 115In 116Cd 7,49 % Stabilan 117Cd sin 2,49 h β- 2,516 117In 118Cd sin 50,3 min β- 0,520 118In
Sigurnosno obavještenje
Oznake upozorenja T+ Vrlo otrovno F Lahko zapaljivo N Opasno za okoliš
Obavještenja o riziku i sigurnosti	R: 17-26-45-48/23/25-50/53-62-63-68 S: 7/8-43-45-53-60-61
Ako je moguće i u upotrebi, koriste se osnovne SI jedinice. Ako nije drugačije označeno, svi podaci dobijeni su mjerenjima u normalnim uvjetima.

Kadmij je hemijski element sa simbolom Cd i atomskim brojem 48. To je mehki, plavkasto-bijeli metal koji je hemijski sličan sa druga dva stabilna metala 12. grupe, cinkom i živom. Kao i cink, kadmij preferira oksidacijsko stanje +2 u većini svojih spojeva, a kao živa ima vrlo nisku tačku topljenja u usporedbi sa prelaznim metalima. Kadmij i njegovi kongeneri nisu se oduvijek smatrali prelaznim metalima, između ostalog jer nemaju djelimično popunjenu d ili f elektronsku ljusku u elementarnom ili uobičajenim oksidacijskim stanjima. Prosječna koncentracija kadmija u Zemljinoj kori kreće se između 0,1 i 0,5 ppm (dijelova na milion). Kadmij su otkrila dvojica njemačkih hemičara Stromeyer i Hermann, kao nečistoću u cink-karbonatu.

Kadmij se javlja i kao sporedna komponenta u većini cinkovih ruda te je kao takav nusproizvod u proizvodnji cinka. Dugo vremena se koristio kao pigment i za zaštitno prekrivanje čelika od korozije, a spojevi kadmija su se koristili za stabilizaciju plastike. Korištenje kadmija je općenito smanjeno zbog njegove otrovnosti (on je decidno naveden u Evropskoj listi ograničenja opasnih supstanci (ROHS)^[9] te se iz tih razloga masovno nikl-kadmijske baterije zamjenjuju s baterijama na bazi nikl-metal hidrida i litij-ionskim baterijama. Jedna od njegovih malobrojnih aplikacija je u vidu kadmij-telurida u solarnim pločama. Iako kadmij nema poznatnih bioloških uloga u višim organizmima, neke karbonične anhidraze zavisne od kadmija pronađene su kod morskih silikatnih algi.

1. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom harry
2. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom CIAAW
3. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom IUPAC
4. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Bergmann
5. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Greenwood
6. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom CRC
7. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Zhang
8. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Piscator
9. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom ReferenceA