Back Jagong ACE Mielie Afrikaans Mais ALS በቆሎ Amharic Zea mays AN Àkpà ANN मक्का ANP ذرة شامية Arabic دره ARZ Zea mays AST
Kukuruz (Zea mays) je jednogodišnja žitarica pripitomljena u južnom Meksiku u Srednjoj Americi prije otprilike 10.000 godina.[1][2] Radi se o lisnatoj stabljici biljke proizvodi polenove cvatove (ili "rese") i odvojene ovuliferne cvatove zvane klasovi koji kada se oplode daju jezgra ili sjemenke, koje su plodovi.[3][4]
Ima muške i ženske cvijetove, raste od 1,5 do 2,4 metra. Kukuruz je igrao važnu ulogu pogotovo u narodima Srednje Amerike. U Evropu je donijet 1493. a po nekim izvorima 1535. Na Balkan je stigao u 17. vijeku. Korijen mu je žiličast, a stablo visoko i člankovito s odvojenim muškim i ženskim cvijetovima. Plod mu je klip sa zrnjem koje je uglavnom žuto ili bijelo. Također je uzgojen veliki broj raznih vrsta hibrida.
Za vrijeme kuhanja ili pečenja kukuruza oslobađaju se molekule koje štite organizam od štetnog utjecaja slobodnih radikala. To povećava antioksidativnu moć kukuruza, pa on štiti od raka, bolesti srca, katarakte, Alzheimerove bolesti.
Kukuruz obiluje prehrambenim vlaknima koja snižavaju povišene razine kolesterola, folnom kiselinom što čuva krvožilni sistem, vitaminom B1 važnim za dobar rad mozga te ugljikohidratima koji nam daju brzo raspoloživu energiju.
.JPG)
Kukuruz je postao osnovna hrana u mnogim dijelovima svijeta, a ukupna proizvodnja kukuruza nadmašuje proizvodnju pšenice ili riže. Osim što ga ljudi konzumiraju direktno (često u obliku masa), kukuruz se također koristi za kukuruzni etanol, stočnu hranu i druge proizvode od kukuruza, kao što su kukuruzni škrob i kukuruzni sirup.[5] Šest glavnih vrsta kukuruza su kukuruz, kukuruz u prahu, kukuruz u mahunama, kokice, brašno kukuruza i kukuruz šećerac.[6] Sorte žitarica bogate šećerom koje se nazivaju kukuruz šećerac obično se uzgajaju za ljudsku ishranu kao zrna, dok se poljske sorte kukuruza koriste za ishranu životinja, različite upotrebe u ishrani ljudi na bazi kukuruza (uključujući mljevenje u kukuruzno brašno ili masu, cijeđenje u kukuruzno ulje, fermentaciju i destilaciju u alkoholna pića poput burbon viskija) i kao sirovine za hemijsku industriju. Kukuruz se takođe koristi u proizvodnji etanola i drugih biogoriva.
Kukuruz se široko uzgaja u cijelom svijetu, a svake godine proizvede se veća težina kukuruza od bilo koje druge žitarice.[7] U 2021. ukupna svjetska proizvodnja iznosila je 1,2 milijarde tona. Kukuruz je najrasprostranjeniji usjev žitarica širom Amerike, sa 384 miliona metričkih tona uzgojenih samo u Sjedinjenim Državama u 2021. Genetski modifikovani kukuruz činio je 85% kukuruza zasađenog u Sjedinjenim Državama 2009. godine.[8] Subvencije u Sjedinjenim Državama pomažu u objašnjavanju visokog nivoa uzgoja kukuruza i njegove pozicije najvećeg proizvođača na svijetu.[9]
- ^ "The Evolution of Corn". University of Utah HEALTH SCIENCES. Arhivirano s originala, 13. 7. 2019. Pristupljeno 2. 1. 2016.
- ^ Benz, B. F. (2001). "Archaeological evidence of teosinte domestication from Guilá Naquitz, Oaxaca". Proceedings of the National Academy of Sciences. 98 (4): 2104–2106. Bibcode:2001PNAS...98.2104B. doi:10.1073/pnas.98.4.2104. PMC 29389. PMID 11172083.
- ^ "Please settle a dispute. Is sweet corn a vegetable or a grain? What is the difference? How about field corn? - eXtension". USDA National Institute of Food and Agriculture, New Technologies for Ag Extension project (jezik: engleski). Arhivirano s originala, 21. 6. 2018. Pristupljeno 3. 3. 2018.
- ^ Chodosh, Sara (8. 7. 2021). "The bizarre botany that makes corn a fruit, a grain, and also (kind of) a vegetable". Popular Science. Pristupljeno 24. 2. 2022.
- ^ Foley, Jonathon. "It's Time to Rethink America's Corn System". Scientific American. Pristupljeno 18. 2. 2019.
- ^ Linda Campbell Franklin, "Corn," in Andrew F. Smith (ed.), The Oxford Encyclopedia of Food and Drink in America. 2nd ed. Oxford: Oxford University Press, 2013 (str. 551–558), str. 553.
- ^ International Grains Council (international organization) (2013). "International Grains Council Market Report 28. 11. 2013" (PDF).
- ^ Genetically modified plants: Global Cultivation Area Maize Arhivirano 12. 8. 2010. na Wayback Machine GMO Compass, 29. 3. 2010, retrieved 10. 8. 2010
- ^ "Corn Production By State 2021". worldpopulationreview.com. Pristupljeno 16. 7. 2021.