Molibden

Molibden,  ₄₂Mo

Molibden u periodnom sistemu
↓                                                                     ↓                                                             →                                                             →
Hemijski element, Simbol, Atomski broj	Molibden, Mo, 42
Serija	Prelazni metali
Grupa, Perioda, Blok	6, 5, d
Izgled	sivi metal
Zastupljenost	1,4 · 10−3[1] %
Atomske osobine
Atomska masa	95,95(1)[2][3] u
Atomski radijus (izračunat)	145 (190) pm
Kovalentni radijus	154 pm
Van der Waalsov radijus	pm
Elektronska konfiguracija	[Kr] 5s14d5
Broj elektrona u energetskom nivou	2, 8, 18, 13, 1
1. energija ionizacije	684,3 kJ/mol
2. energija ionizacije	1560 kJ/mol
3. energija ionizacije	2618 kJ/mol
4. energija ionizacije	4480 kJ/mol
Fizikalne osobine
Agregatno stanje	čvrsto
Mohsova skala tvrdoće	5,5
Kristalna struktura	kubna prostorno centrirana
Gustoća	10280[4] kg/m3 pri 293,15 K
Magnetizam	paramagnetičan[5] (${\displaystyle \chi _{m}}$ = 1,2 · 10−4)
Tačka topljenja	2896 K (2623 °C)
Tačka ključanja	4885[6] K (4612 °C)
Molarni volumen	9,38 · 10-6 m3/mol
Toplota isparavanja	617[6] kJ/mol
Toplota topljenja	36 kJ/mol
Pritisak pare	10 Pa pri 2994 K
Brzina zvuka	6190 m/s
Specifična toplota	250 J/(kg · K)
Specifična električna provodljivost	18,2 · 106 S/m
Toplotna provodljivost	139 W/(m · K)
Hemijske osobine
Oksidacioni broj	2, 3, 4, 5, 6
Elektrodni potencijal	-0,152 V (MoO2 + 4e− + 4 H+ → Mo + 2 H2O)
Elektronegativnost	2,16 (Pauling-skala)
Izotopi
Izo RP t1/2 RA ER (MeV) PR 90Mo sin 5,67 h ε 2,489 90Nb 91Mo sin 15,49 min ε 4,434 91Nb 92Mo 14,84 % Stabilan 93Mo sin 4000 god ε 0,405 93Nb 94Mo 9,25 % Stabilan 95Mo 15,92 % Stabilan 96Mo 16,68 % Stabilan 97Mo 9,55 % Stabilan 98Mo 24,13 % Stabilan 99Mo sin 65,94 h β- 1,357 99Tc 100Mo 9,63 % 7,3 · 1018 god β- β- 3,034 100Ru 101Mo sin 14,61 min β- 2,824 101Tc 102Mo sin 11,3 min β- 1,010 102Tc
Sigurnosno obavještenje
Oznake upozorenja Simbol nepoznat
Obavještenja o riziku i sigurnosti	R: nema oznaka upozorenja R S: nema oznake upozorenja S
Ako je moguće i u upotrebi, koriste se osnovne SI jedinice. Ako nije drugačije označeno, svi podaci dobijeni su mjerenjima u normalnim uvjetima.

Molibden je hemijski element sa simbolom Mo i atomskim brojem 42. Njegovo ime je izvedeno iz novolatinskog molybdaenum, odnosno iz grčkog Μόλυβδος (molybdos) u značenju olovo, jer se za njegove rude često mislilo da su olovne.^[7] Minerali molibdena su bili poznati još iz prahistorije, ali je element otkriven (u smislu da je izdiferenciran kao nepoznata supstanca iz mineralnih soli drugih metala) tek 1778. Otkrio ga je Carl Wilhelm Scheele, ali ga je u elementarnom obliku prvi izdvojio Peter Jacob Hjelm 1781. godine.

Molibden se ne javlja u prirodi u slobodnom (elementarnom) obliku na Zemlji. Umjesto toga, on se javlja u mineralima u raznim oksidacijskim stanjima. Elementarni molibden, izgledom sivi srebrenasti metal, ima šestu najvišu tačku topljenja od svih poznatih elemenata. On vrlo lahko gradi tvrde, stabilne karbide u legurama, pa se iz tog razloga najveći dio svjetske proizvodnje elementa (približno 80%) koristi za dobijanje raznih vrsta čelika i legura, uključujući legure izrazito velike čvrstoće te superlegure.

Većina spojeva molibdena je slabo rastvorljiva u vodi, ali je ion molibdata MoO2−
4 rastvorljiv, a formira se kada minerali koji sadrže molibden dođu u kontakt sa kisikom i vodom. U industrijskim količinama, spojevi molibdena (oko 14% svjetske proizvodnje elementa) koriste se u visokotemperaturnim i visokotlačnim aplikacijama, te kao pigmenti i katalizatori.

Enzimi koji sadrže ovaj element su ubjedljivo najčešći katalizatori koje koriste neke bakterije za razbijanje hemijskih veza u atmosferskom molekularnom dušiku, omogućavajući biološko fiksiranje dušika. Poznato je najmanje 50 enzima koji sadrže molibden u bakterijama i životinjama, mada su samo bakterijski i cijanobakterijski enzimi uključeni u fiksiranje dušika. Ove nitrogenaze sadrže molibden u različitim oblicima, koji se razlikuju od drugih molibdenskih enzima. Svi oni sadrže potpuno oksidirani molibden inkorporiran u molibdenski koenzim. Molibden je esencijalni element za život za sve više eukariotske organizme, ali ne i za sve bakterije, najviše zbog toga što ima raznolike funkcije u različitim enzimima molibdenskih kofaktora.

1. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Harry H. Binder
2. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom IUPAC
3. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom CIAAW
4. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Greenwood
5. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom handbook
6. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Zhang
7. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom CRCdescription