Pravo konkurencije

Pravo konkurencije je oblast prava koja promoviše ili nastoji da očuva i unaprijedi tržišnu konkurenciju regulišući antikonkurencijska djelovanja kompanija i drugih učesnika na tržištu ^[1][2]. Ova oblast također je poznata i kao antimonopolsko pravo (ili antitrustovsko pravo ^[3]).

Historija prava konkurencije seže do Rimskog carstva. Poslovna praksa trgovaca na tržištu, cehova i vlada oduvijek je bila podvrgnuta kontroli, a ponekad i strogim sankcijama. Od XX vijeka, pravo konkurencije je postalo globalno ^[4]. Dva najveća i najuticajnija sistema regulacije konkurencije su antimonopolsko pravo Sjedinjenih Država i pravo konkurencije Evropske unije. Nacionalna i regionalna tijela za zaštitu konkurencije širom svijeta su formirala međunarodne mreže saradnje i podrške u provedbi svojih aktivnosti.

Moderni zakon o konkurenciji je historijski evoluirao na nacionalnom nivou kako bi promovisao i održao fer konkurenciju na tržištima uglavnom unutar teritorijalnih granica nacionalnih država. Nacionalni zakon o konkurenciji obično ne pokriva aktivnosti izvan teritorijalnih granica osim ako ima značajne efekte na nivou države. Zemlje mogu dozvoliti eksteritorijalnu nadležnost u slučajevima narušavanja konkurencije na osnovu takozvane "doktrine efekata" ^[5]. Zaštita međunarodne konkurencije regulisana je međunarodnim ugovorima . Godine 1945, tokom pregovora koji su prethodili usvajanju Opšteg sporazuma o carinama i trgovini (GATT) 1947. godine, u okviru Povelje za Svjetssku trgovinska organizaciju predložene su ograničene obaveze održavanja međunarodne konkurencije. Ove obaveze nisu bile uključene u GATT, ali je 1994. godine, zaključenjem Urugvajske runde multilateralnih pregovora GATT-a, stvorena Svjetska trgovinska organizacija (WTO). Sporazum o osnivanju WTO uključivao je niz odredbi o različitim pitanjima prekogranične konkurencije na osnovu specifičnog sektora ^[6].

Često korišten izraz za ovu oblast prava "antitrust" nastao je iz engleskog jezika, odnosno SAD gdje su početkom XX vijeka doneseni prvi zakoni protiv trustova, odnosno kartela. Kanada je 1889. godine donela ono što se smatra prvim legislativnim aktom o konkurenciji u modernom vremenu. Zakon o prevenciji i suzbijanju kombinacija nastalih u cilju ograničavanja trgovine donesen je godinu dana prije nego što su Sjedinjene Države donijele najpoznatiji pravni statut o pravu konkurencije, Sherman Act iz 1890. godine. Ime je dobio po senatoru Johnu Shermanu koji je tvrdio da Zakon "ne objavljuje novi princip prava, već primjenjuje stare i dobro priznate principe običajnog prava" ^[7].

1. ^ Li, Rita Yi Man; Li, Yi Lut (1 June 2013). "The Role of Competition Law(Act): An Asian Perspective". SSRN 2281756.
2. ^ Taylor, Martyn D. (2006). International competition law: a new dimension for the WTO?. Cambridge University Press. p. 1. ISBN 978-0-521-86389-6
3. ^ Antitrust: Overview – Competition – European Commission". ec.europa.eu. Archived
4. ^ Topping, Simon; Tweedale, Patrick. "UAE Competition Law: New Regulations and Potential Effect on M&A Transactions". Transaction Advisors. ISSN 2329-9134.
5. ^ JG Castel, 'The Extraterritorial Effects of Antitrust Laws' (1983) 179 Recueil des Cours 9
6. ^ Taylor, Martyn D. (2006). International competition law: a new dimension for the WTO?. Cambridge University Press. p. 2. ISBN 978-0-521-86389-6. Archived
7. ^ Papadopoulos, Anestis S (2010). The International Dimension of EU Competition Law and Policy. Cambridge University Press. pp. 9–10. ISBN 978-0-521-19646-8.