Virulencija ili virulentnost (lat. virulentia, prema: virulentus = otrovan, od virus = otrov) je sposobnost mikroorganizama da izazovu bolest, odnosno stepen njegove patogenosti.[1]
Faktori virulentnosti bakterija obično su bjelančevine koje omogućavaju procese koji se označavaju kao:
Bakterije pritom mogu onemogućiti ili umanjiti imuni odgovor organizma ili lučiti toksine. Činioci virulentnosti virusa određuju hoće li se bolest uopće pojaviti i/ili težinu i trajanje bolesti.
Virulencija virusa zavisi od prisustva/odsustva odgovarajućih receprora u ćelijama domaćina. Za ulaz u ćeliju, virusima je, dakle neophodan receptor i za prodor u pojedine organske sisteme, na osnovu čega svrstavaju u uže kategorije. Tajo se, npr., virusi koji prvenstveno napadaju nervni sistem označavaju kao neurovirulentni.
Stepen patogenosti, odnosno sposobnosti određenog patogena da izazove infekciju i bolest, u vjetovan je snagom invazivnosti, infektivnosti i patogenim potencijalom kojim se može povećati (egzaltacija virulentnosti) ili smanjiti (atenuacija virulentnosti).
Prema MeSH definiciji, stepen patogenosti unutar grupe ili vrste je potencijal stope smrtnosti i/ili sposobnosti organizma da napadne tkiva domaćina. Patogenost organizma - njegova sposobnost da izazove bolesti - određuju faktori virulencije parazita i stopa smrtnosti i/ili sposobnost tog organizma da napadne tkiva u domaćinu. Patogenost organizma - njegove sposobnost da izazove bolesti - određuju njegovi faktori virulencije.[2][3]
Visoka patogenosta je obilježena visokom virulentnošću, i obrnuto.[4][5][6]