Alfred Russel Wallace

Alfred Russel Wallace
Ganwyd	8 Ionawr 1823  Brynbuga
Bu farw	7 Tachwedd 1913  Broadstone
Dinasyddiaeth	Teyrnas Unedig Prydain Fawr ac Iwerddon
Alma mater	Birkbeck, Prifysgol Llundain Richard Hale School
Galwedigaeth	mathemategydd, biolegydd, fforiwr, anthropolegydd, swolegydd, naturiaethydd, ymgyrchydd yn erbyn pigiadau, adaregydd, pryfetegwr, daearyddwr, gwenynwr, botanegydd, teithiwr byd, llenor, casglwr swolegol, casglwr botanegol
Tad	Thomas Vere Wallace
Mam	Mary Anne Greenell
Priod	Annie Mitten
Gwobr/au	Cymrawd y Gymdeithas Frenhinol, Urdd Teilyngdod, Medal Copley, Medal Brenhinol, Medal y Sefydlydd, Medal Darwin, Medal Darwin–Wallace, Medal Linnean, Cymrawd y Gymdeithas Sŵolegol, Cymrodoriaeth y Gymdeithas Ddaearyddol Frenhinol, Cymrawd Cymdeithas y Linnean, Doctor honoris causa of the University of Dublin, Doethor Anrhydeddus Prifysgol Rhydychen, Honorary Fellow of the Royal Society Te Apārangi
Gwefan	http://wallacefund.info
llofnod

Biolegydd a naturiaethwr o Sais^[1] oedd Alfred Russel Wallace (8 Ionawr 1823 – 7 Tachwedd 1913). Cafodd ei eni yn Llanbadog ger Brynbuga, Mynwy, Cymru. Roedd yn naturiaethwr, daearyddwr, anthropolegydd ac yn fiolegydd bydenwog, yn bennaf gan iddo ddatblygu'r cysyniad o esblygiad o flaen, neu ar yr un pryd â Charles Darwin, er mai Darwin a gafodd y clod. Roedd yn Sosialydd ac roedd yn gefnogol i hawliau merched.^[2]

Dechreuodd ei waith ar Afon Amazon gyda'r naturiaethwr Henry Walter Bates ond cafwyd tân ar fwrdd y llong wrth ddychwelyd a chollodd ei samplau, a'r arian o'u gwerthu. Teithiodd yn ddiweddarach i Archipelago Malay - unwaith eto i gasglu samplau o fywyd gwyllt masnachol. Yno y disgrifiodd yr hyn a elwir, bellach, yn Llinell Wallace sef dosraniad pwysig rhwng Indonesia ac Awstralia. Adnabyddir ef hefyd fel "tad bioddaearyddiaeth".^[3][4] Bu farw yn 90 oed.

1. ↑ Wallace, Alfred Russel (1905). My Life: A Record of Events and Opinions. Wellcome Library. London: Chapman & Hall, Ld. t. 34. I was the only Englishman who had lived some months alone in that country....
2. ↑ The Guardian; awdur: Robin McKie 22 Mehefin 2008
3. ↑ Smith, Charles H. "Alfred Russel Wallace: Evolution of an Evolutionist Introduction". The Alfred Russel Wallace Page hosted by Western Kentucky University. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2009-02-18. Cyrchwyd 2007-04-27. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (help)
4. ↑  Cofio Darwin Cymru. BBC (7 Tachwedd 2013). Adalwyd ar 11 Tachwedd 2013.