![]() Ym 1904, archwiliodd Emil Kraepelin yn wyddonol y mathau o bersonoliaethau am y tro cyntaf, a fu'n sail ar gyfer diffinio a diagnosio'r anhwylder hwn. | |
Enghraifft o: | dosbarth o glefyd ![]() |
---|---|
Math | anhwylder personoliaeth (clwstwr B), anhwylderau personoliaeth, clefyd ![]() |
![]() |
Anhwylder personoliaeth a nodweddir gan batrwm hirdymor o ddiystyru neu dorri hawliau pobl eraill yw anhwylder personoliaeth gwrthgymdeithasol (antisocial personality disorder ASPD) yn ogystal ag anhawster i gynnal perthynas hirdymor.[1] Nodweddir yr anhwylder gyda diffyg cydwybod neu gydwybod wan yn aml, yn ogystal â hanes o dorri rheolau a all weithiau arwain at dorri'r gyfraith, tueddiad i gamddefnyddio sylweddau,[1] ac ymddygiad byrbwyll ac ymosodol.[2][3] Mae ymddygiad gwrthgymdeithasol yn aml yn dechrau cyn fod y plentyn yn 8 oed, ac mewn bron i 80% o achosion ASPD, bydd yn datblygu ei symptomau cyntaf cyn ei ben-blwydd yn 11 oed.[4]
Mae nifer yr achosion o ASPD ar ei uchaf ymhlith pobl 24 i 44 oed, ac yn aml yn gostwng ymhlith pobl 45 i 64 oed.[4] Yn yr Unol Daleithiau, amcangyfrifir bod cyfradd anhwylder personoliaeth gwrthgymdeithasol yn y boblogaeth rhwng 0.5 a 3.5 y cant[1]. Fodd bynnag, gall y lleoliad ddylanwadu'n fawr ar nifer yr achosion o ASPD. Mewn astudiaeth gan Donald W. Black MD, canfu sampl ar hap o 320 o droseddwyr sydd newydd eu carcharu fod ASPD yn bresennol mewn dros 35 y cant o'r rhai a archwiliwyd.[5]
Diffinnir anhwylder personoliaeth gwrthgymdeithasol yn y Llawlyfr Diagnostig ac Ystadegol o Anhwylderau Meddyliol (DSM), tra bod y cysyniad cyfatebol o anhwylder personoliaeth anghymdeithasol (DPD) wedi'i ddiffinio yn y Dosbarthiad Ystadegol Rhyngwladol o Glefydau a Phroblemau Iechyd Cysylltiedig (ICD); y prif wahaniaeth damcaniaethol rhwng y ddau yw bod anhwylder personoliaeth gwrthgymdeithasol yn canolbwyntio ar ymddygiadau gweladwy, tra bod anhwylder personoliaeth anghymdeithasol yn canolbwyntio ar ddiffygion affeithiol (affective deficits).[6] Fel arall, mae'r ddau lawlyfr yn darparu meini prawf tebyg ar gyfer gwneud diagnosis o'r anhwylder.[7] Mae'r ddau hefyd wedi datgan bod eu diagnosis yn cynnwys seicopathi neu sociopathy. Fodd bynnag, mae rhai ymchwilwyr wedi gwahaniaethu rhwng cysyniadau anhwylder personoliaeth gwrthgymdeithasol a seicopathi, gyda llawer o ymchwilwyr yn dadlau bod seicopathi yn anhwylder sy'n gorgyffwrdd ag ASPD ond y gellir ei wahaniaethu oddi wrth ASPD.[8][9][10][11][12]