Bual

Bual Amrediad amseryddol: 2–0 Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓ Pleistosenaidd Cynnar – Diweddar
Y bual Americanaidd (Bison bison)
Y bual Ewropeaidd (Bison bonasus)
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas:	Animalia
Ffylwm:	Chordata
Dosbarth:	Mammalia
Urdd:	Artiodactyla
Teulu:	Bovidae
Is-deulu:	Bovinae
Genws:	Bison
Rhywogaethau
B. bison B. bonasus †B. antiquus †B. latifrons †B. occidentalis †B. palaeosinensis †B. priscus

Carnolyn eilrif-fyseddog (Lladin: Artiodactyla) sy'n gyfystyr â'r genws Bison yn is-deulu'r bucholion (neu Bovinae) yw'r bual, yr ych gwyllt neu'r beison. Dwy rywogaeth sy'n goroesi: y bual Americanaidd (a rennir yn ddwy is-rywogaeth: bual y gwastadedd a bual y coed) a'r bual Ewropeaidd. O'r pedair rhywogaeth a ddifodwyd, bu tair ohonynt (Bison antiquus, B. latifrons a B. occidentalis) yn byw yng Ngogledd America a'r llall, bual y stepdir (B. priscus), yn byw ar stepdiroedd o orllewin Ewrop drwy ganol a dwyrain Asia hyd at Ogledd America.^[1][2] Roedd y ddwy rywogaeth arall ar fin diflannu yn ddiweddar, ond bellach y maent yn cael eu diogelu mewn gwarchodfeydd.

O'r ddwy rywogaeth sydd wedi goroesi, mae'r bual Americanaidd (B. bison) i'w ganfod yng Ngogledd America'n unig; dyma'r math mwyaf niferus. Cam-alwyd ef yn "fyfflo" droeon - yn anghywir felly - er nad yw'n perthyn yn agos ato. Mae gan B. bison ddwy isrywogaeth: bual y gwastatiroedd (B. b. bison) a bual y coed (B. b. athabascae) a gaiff ei enw o "Barc y Coed", Canada. Ailgyflwynwyd y bual Ewropeaidd (B. bonasus) i Ewrop ychydig yn ôl, yn ardal y Cawcasws (ardal y ffin rhwng Ewrop ac Asia).

1. ↑ Kurosawa Y.. "モノが語る牛と人間の文化 -　② 岩手の牛たち" (pdf). LIAJ News No.109 (Oshu city Cattle Museum): 29–31. http://liaj.lin.gr.jp/japanese/liajnews/liaj10909.pdf. Adalwyd 2016-04-06.
2. ↑ HASEGAWA Y.，OKUMURA Y., TATSUKAWA H. (2009). "First record of Late Pleistocene Bison from the fissure deposits of the Kuzuu Limestone, Yamasuge，Sano-shi，Tochigi Prefecture，Japan" (pdf). Bull.Gunma Mus.Natu.Hist.(13) (Gunma Museum of Natural History and Kuzuu Fossil Museum): 47–52. http://www.gmnh.pref.gunma.jp/research/no_13/bulletin13_5.pdf. Adalwyd 2016-04-06.