Back CRISPR Afrikaans كريسبر Arabic ক্রিস্পার Bengali/Bangla CRISPR Catalan CRISPR Czech CRISPR Danish CRISPR German CRISPR Greek CRISPR English CRISPR Spanish

CRISPR

CRISPR
MathDNA sequence Edit this on Wikidata
Dyddiad darganfod1987 Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
CRISPR/Cas9
Diagram o fecaniaeth amddiffyn gwrth-firws CRISPR mewn organebau procaryotig.

Teulu o ddilyniannau DNA mewn bacteria yw CRISPR (/ˈkrɪspr/). Mae'r dilyniannau yn cynnwys darnau DNA o firwsau sydd wedi ymosod ar y bacteria. Mae'r bacteria wedyn yn defnyddio'r darnau DNA yma i ddarganfod a dinistrio DNA mewn ymosodiadau eraill gan firwsau tebyg. Mae dilyniannau CRISPR yn rhan bwysig o system amddiffyn bacteria.[1] Maen nhw hefyd yn cael eu defnyddio fel rhan o dechnoleg o'r enw CRISPR/Cas9 sy'n gallu newid genynnau mewn organebau mewn ffordd effeithiol a manwl.[2]

System imiwnedd mewn organebau procaryotig yw CRISPR/Cas. Mae'n system sy'n rhoi ymwrthedd rhag elfennau genetig dieithr, megis y rheiny sy'n bresennol mewn plasmidau o facteria eraill ac mewn firwsau bacterioffag.[3][4][5] Maen nhw'n darparu math o imiwnedd caffaeledig i'r bacteria. Mae RNA sy'n dal y dilyniant o'r ymosodwyr blaenorol yn helpu proteinau Cas i ddarganfod a thorri DNA dieithr. Call proteinau Cas eraill, hefyd wedi eu harwain gan RNA, dorri RNA dieithr fel a geir yn lle DNA mewn rhai firwsau.[6] Fe welir dilyniannau CRISPR mewn tua 40% o'r genomau bacteriaidd sydd wedi eu dilyniannu, ac mewn 90% o archaea sydd wedi eu dilyniannu.[7]

Daw'r talfyriad CRISPR o'r enw Saesneg - Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats.[8] Bathwyd yr enw pan nad oedd gwyddonwyr yn gwybod am darddiad a defnydd is-ddilyniannau ysbeidiol. Ar y pryd, disgrifwyd CRISPR fel darnau o DNA procaryotig yn cynnwys dilyniannau byr, ailadroddol. Mewn dilyniannau ailadroddol palindromig, mae dilyniant y niwcleotidau yr un fath yn y ddau gyfeiriad. Dilynnir pob adran ailadroddol gan ddarnau byr o ddarnau DNA ysbeidiol o ymosodiadau blaenorol i DNA dieithr (ee firws neu blasmid).[9] Ceir clystyrau bychain o enynnau cas (system yn gysylltiedig â CRISPR) o gwmpas dilyniannau CRISPR.

Mae fersiwn syml o system CRISPR/Cas, o'r enw CRISPR/Cas9, wedi ei addasu i olygu genomau. Wrth ddanfon yr ensym niwcleas Cas9 wedi ei gyfuno ag RNA arwain (gRNA) synthetig i mewn i gell, gellir torri genom y gell mewn man dewisiol, gan ganiatau dileu genynnau a/neu ychwaneug genynnau newydd.[10] Mae'r cymhlygyn Cas9-gRNA yn cyfateb â'r cymhlygyn CAS III-crRNA yn y diagram uchod mewn bacteria.

Mae gan dechnegau golygu genom CRISPR/CAS lawer o ddefnyddiau posibl, yn cynnwys mewn meddygaeth ac mewn gwella cnydau. Cyhoeddwyd yn 2015 mai system olygu genom CRISPR/Cas9-gRNA[11][12] oedd dewis cymdeithas y AAAS fel darganfyddiad gwyddonol y flwyddyn.[13] Mae rhai pryderon ethegol wedi eu crybwyll ynglŷn â defnyddio CRISPR ar gyfer golygu'r llinach genhedlu.[14]

  1. ↑ "The roles of CRISPR-Cas systems in adaptive immunity and beyond". Current Opinion in Immunology 32: 36–41. 2015. doi:10.1016/j.coi.2014.12.008. PMID 25574773.
  2. ↑ "CRISPR/Cas9 for genome editing: progress, implications and challenges". Human Molecular Genetics 23 (R1): R40–6. 2014. doi:10.1093/hmg/ddu125. PMID 24651067.
  3. ↑ "What is CRISPR/Cas9?". Archives of Disease in Childhood. Education and Practice Edition 101 (4): 213–5. Awst 2016. doi:10.1136/archdischild-2016-310459. PMC 4975809. PMID 27059283. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4975809.
  4. ↑ "CRISPR provides acquired resistance against viruses in prokaryotes". Science 315 (5819): 1709–12. Mawrth 2007. Bibcode 2007Sci...315.1709B. doi:10.1126/science.1138140. PMID 17379808. (registration required)
  5. ↑ "CRISPR interference limits horizontal gene transfer in staphylococci by targeting DNA". Science 322 (5909): 1843–5. Rhagfyr 2008. Bibcode 2008Sci...322.1843M. doi:10.1126/science.1165771. PMC 2695655. PMID 19095942. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2695655.
  6. ↑ "Diverse evolutionary roots and mechanistic variations of the CRISPR-Cas systems". Science 353 (6299): aad5147. 2016. doi:10.1126/science.aad5147. PMID 27493190.
  7. ↑ "The CRISPRdb database and tools to display CRISPRs and to generate dictionaries of spacers and repeats". BMC Bioinformatics 8: 172. Mai 2007. doi:10.1186/1471-2105-8-172. PMC 1892036. PMID 17521438. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1892036.
  8. ↑ Sawyer, Eric (9 Chwefror 2013). "Editing Genomes with the Bacterial Immune System". Scitable. Nature Publishing Group. Cyrchwyd 6 Ebrill 2015.
  9. ↑ "CRISPR interference: RNA-directed adaptive immunity in bacteria and archaea". Nature Reviews Genetics 11 (3): 181–90. Mawrth 2010. doi:10.1038/nrg2749. PMC 2928866. PMID 20125085. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2928866.
  10. ↑ "Chemically modified guide RNAs enhance CRISPR-Cas genome editing in human primary cells". Nature Biotechnology 33 (9): 985–9. Medi 2015. doi:10.1038/nbt.3290. PMC 4729442. PMID 26121415. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4729442.
  11. ↑ "CRISPR: gene editing is just the beginning". Nature 531 (7593): 156–9. Mawrth 2016. doi:10.1038/531156a. PMID 26961639.
  12. ↑ Maxmen, Amy (Awst 2015). "The Genesis Engine". WIRED. Cyrchwyd 2016-06-05.
  13. ↑ "Breakthrough of the Year: CRISPR makes the cut". Science Magazine. American Association for the Advancement of Science. 17 Rhagfyr 2015.
  14. ↑ "CRISPR, the disruptor". Nature 522 (7554): 20–4. Mehefin 2015. doi:10.1038/522020a. PMID 26040877.
From Wikipedia, the free encyclopedia · View on Wikipedia

Developed by Nelliwinne