 | |
| Math | camlas  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Powys |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 52.821°N 3°W |
| Hyd | 33 milltir |
 | |
| Statws treftadaeth | Henebion Cenedlaethol Cymru |
| Manylion | |
Prif fasnach Camlas Trefaldwyn (Saesneg: Montgomery Canal) oedd calchfaen a choed; fe'i lleolir ym Mhowys a gogledd-orllewin Swydd Amwythig. Arferid galw'r gamlas ar lafar gwlad yn "The Monty". Yn wreiddiol, rhoddwyd yr enw ‘Camlas Trefaldwyn’ i’r gamlas rhwng Llanymynech a’r Drenewydd. Roedd dwy gangen, yr Orllewinol a’r Ddwyreiniol, yn cyfarfod yn Ngarthmyl. Roedd cysylltiad i’r Gamlas Ellesmere lle adeiladwyd lociau Carreghofa. Daeth y darnau gwahanol yn rhan o rwydwaith y Gamlas Swydd Amwythig; Camlas Ellesmere ym 1846, y gangen ddwyreiniol ym 1847 a’r gangen orllewinol ym 1850.
Caewyd y gamlas ym 1944 ond cafodd ei hadnewyddu'n rhannol rai blynyddoedd yn ôl. Atgyfodwyd y rhwydwaith o gamlesi dros Brydain tuag at ddiwedd yr 20fed ganrif, ac erbyn hyn, adnabyddir canghenni gorllewinol a dwyreiniol y gamlas Sir Drefaldwyn a changen Llanymynech Camlas Ellesmere fel Camlas Trefaldwyn, er nad aethant at y dref. Ar hyn o bryd cysylltwyd ond 7 milltir rhwng Cyffordd Frankton a Chei Gronwen i rwydwaith cenedlaethol y camlesi. Mae rhannau eraill ger Llanymynech a’r Trallwng ar gael i gychod, ond heb gysylltiad i weddill y gamlas.