Back Deeltjieversneller Afrikaans Teilchenbeschleuniger ALS مسرع جسيمات Arabic Acelerador de partícules AST Паскаральнік зараджаных часціц Byelorussian Ускорител на частици Bulgarian কণা ত্বরক Bengali/Bangla མྱུར་སྣོན་སྐྱེད་བྱེད་ ཀྱི་ཡོ་ཆས། Tibetan Accelerador de partícules Catalan Urychlovač částic Czech
| Enghraifft o: | nuclear technology  |
|---|---|
| Math | dyfais, cyfleuster |
| Rhan o | ffiseg cyflymydd |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Mae cyflymydd gronynnol (Saesneg: Particle accelerator) yn ddyfais sy'n defnyddio cerrynt trydanol i yrru gronynnau gwefredig i fuaneddau (neu gyflymder) uchel. Mae teledu CRT yn ffurf syml o gyflymydd gronynnol.[1]
1. Sffêr metal, gwag
2. Electrod
3. Rholiwr uchaf (e.e. gwydr acrylig)
4. Ochr y gwregys gyda gwefr posydd
5. Ochr arall y gwregys gyda gwefr negydd
6. Rhowliwr isaf, metal
7. Electrod isaf (daearwyd)
8. Sffêr metal gyda gwefr negydd
9. Sbarc a gynhyrchwyd gan y gwahaniaeth mewn potensial.
Mae'r cyflymyddion mawr yn fwyaf adnabyddus o fewn ffiseg fel gwrthdrawyddion e.e. Gwrthdrawydd Hadronnau Mawr ar safle CERN yn y Swistir. Cânt hefyd eu defnyddio ar gyfer peiriannau mewn labordai oncoleg neu mewn astudiaeth o fater dwys mewn ffiseg. Credir bod dros 30,000 o gyflymyddion drwy'r byd.[2]
- ↑ Livingston, M. S.; Blewett, J. (1962). Cyflymydd gronynnol (Particle Accelerators). Efrog Newydd: McGraw-Hill. ISBN 1-114-44384-0.
- ↑ Witman, Sarah. "Ten things you might not know about particle accelerators". Symmetry Magazine. Fermi National Accelerator Laboratory. Cyrchwyd 21 Ebrill 2014.