Back یاسای سکۆتلەند CKB Skotské právo Czech Schottisches Recht German Scots law English Derecho escocés Spanish Eskoziar zuzenbide Basque حقوق اسکاتلند Persian Skotlannin laki Finnish Droit écossais French Dlí na hAlban Irish
| Enghraifft o: | system gyfreithiol  |
|---|---|
| Gwladwriaeth | y Deyrnas Unedig |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Cyfraith yr Alban yw cyfundrefn gyfreithiol yr Alban. Mae'n gyfundrefn gyfreithiol gymysg, sy'n cynnwys cyfraith sifil ac elfennau o gyfraith gyffredin, sy'n olrhain ei gwreiddiau i nifer o ffynonellau hanesyddol.[1][2] Ynghyd â chyfraith Cymru a Lloegr a chyfraith Gogledd Iwerddon, mae'n un o dair cyfundrefn cyfreithiol y Deyrnas Unedig.[3]
Mae'n rhannu elfennau gyda'r ddwy gyfundrefn arall, ond mae ganddi hefyd ei ffynonellau unigryw ei hun. Dechreuwyd Gyfraith yr Alban cyn yr 11g, yn cynnwys elfennau cyfreithiol y Pictiaid, Gaeliaid, Brythoniaid, Eingl-Sacsoniaid a'r Llychlynwyr. Wrth sefydlu ffiniau Teyrnas yr Alban sefydlwyd gwreiddiau Cyfraith yr Alban, a gafodd ei dylanwadu hefyd gan draddodiadau cyfandirol e.e. cyfeirir at gyfraith Rufeinig, mewn ffurf wedi'i addasu, lle nad oedd gan yr Albanwyr frodorol reol i ddatrys anghydfod.
Mae Cyfraith yr Alban yn cydnabod pedair ffynhonnell o gyfraith: deddfwriaeth, cynsail cyfreithiol, ysgrifau academaidd penodol ac arferiad. Gall deddfwriaeth sy'n effeithio ar yr Alban gael ei basio gan Senedd yr Alban, Senedd y Deyrnas Unedig, Senedd Ewrop, a Chyngor yr Undeb Ewropeaidd. Mae rhywfaint o ddeddfwriaeth a basiwyd cyn-1707 gan hen Senedd yr Alban yn dal i fod yn ddilys. Ers Deddf Uno â Lloegr 1707, mae'r Alban wedi rhannu ddeddfwrfa â Chymru a Lloegr ond fe gedwodd yr Alban ei chyfundrefn gyfreithiol yn sylfaenol wahanol i'r un i'r de o'r ffin. Mae'r Undeb i ffurfio Prydain wedi dylanwadu yn fawr ar gyfraith yr Alban. Yn y blynyddoedd diwethaf, mae cyfraith yr Alban hefyd wedi cael ei effeithio gan gyfraith Ewrop o dan ddylanwad Deddf Hawliau Dynol 1998 er mwyn cydymffurfio â'r Confensiwn Ewropeaidd ar Hawliau Dynol (CEHD). Wedi datganoli ac ailsefydlu Senedd yr Alban gall Senedd yr Alban basio deddfwriaeth o fewn pob ardal datganoledig, fel y nodir gan Ddeddf yr Alban 1998.[4][5]
- ↑ Palmer, p. 201
- ↑ Tetley, Part I
- ↑ Stair, General Legal Concepts (Reissue), para. 4 (Online) Adalwyd 2011-11-29
- ↑ Sch. 5 Scotland Act 1998
- ↑ Devolved and reserved matters explained Archifwyd 2012-07-17 yn y Peiriant Wayback, Scottish Parliament, Adalwyd 2011-10-22