Back دي أركيتيتورا Arabic Десет книги за архитектурата Bulgarian De Architectura Catalan De architectura German Περί αρχιτεκτονικής Greek De architectura English De architectura Spanish De architectura Basque در باب معماری Persian Arkkitehtuurista Finnish
 | |
| Enghraifft o: | gwaith llenyddol  |
|---|---|
| Label brodorol | De architectura libri decem |
| Awdur | Vitruvius |
| Iaith | Lladin |
| Dechrau/Sefydlu | 1 g CC |
| Genre | traethawd |
| Statws hawlfraint | parth cyhoeddus, parth cyhoeddus |
| Enw brodorol | De architectura libri decem |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Traethawd ar bensaernïaeth gan y pensaer Rhufeinig Vitruvius yw De architectura. Fe'i hysgrifenwyd tua 30–20 CC a gysegrwyd i’w noddwr, yr ymerawdwr Augustus. Dyma'r unig draethawd ar bensaernïaeth sydd wedi goroesi o'r cynfyd. Ar ôl iddo ddod ar gael fel llyfr printiedig ar ddiwedd y 15g, cafodd y llyfr ddylanwad aruthrol ar benseiri’r Dadeni, ac mae'n parhau yn ffynonell bwysig o syniadau hyd heddiw.
Mae'n cynnwys amrywiaeth o wybodaeth am adeiladau Groegaidd a Rhufeinig, yn ogystal â chyfarwyddiadau ar gyfer cynllunio a dylunio gwersylloedd milwrol, dinasoedd, a strwythurau mawr (traphontydd dŵr, adeiladau, baddonau, harbyrau) a bach (peiriannau, dyfeisiau mesur, offer).
Rhennir De architectura yn ddeg llyfr:
- Llyfr I: Cynllunio trefol, pensaernïaeth a pheirianneg sifil yn gyffredinolhyfforddiant a sgiliau'r pensaera pheiriannydd sifil
- Llyfr II: Technegau a defnyddiau adeiladu; tarddiad pensaerïaeth
- Llyfr III: Temlau a dulliau pensaernïaeth
- Llyfr IV: Parhad llyfr III
- Llyfr V: Adeiladau cyhoeddus, yn enwedig y fforwm, y basilica a'r theatr
- Llyfr VI: Adeiladau domestig
- Llyfr VII: Wynebau ac addurniadau
- Llyfr VIII: Cyflenwadau dŵr a thraphontydd dŵr
- Llyfr IX: Y gwyddorau sydd o bwys i bensaernïaeth – geometreg, mesuriad, seryddiaeth
- Llyfr X: Creu a defnyddio peiriannau, megis peiriannau gwarchae, melinau dŵr, peiriannau draenio, gwindasau
Roedd angen i benseiri Rhufeinig feistroli sgiliau amrywiol o lawer o ddisgyblaethau. Ymdriniodd Vitruvius ag amrywiaeth eang o bynciau sy'n ymestyn y tu hwnt i'r hyn a ystyriwn yn awr yn bensaernïaeth. Mae'n trafod pynciau a all ymddangos yn amherthnasol nawr, gan gynnwys mathemateg, seryddiaeth, meteoroleg a meddygaeth. Fodd bynnag, roedd angen i bensaer Rhufeinig ystyried popeth yn ymwneud â bywyd corfforol a meddyliol dyn a'i amgylchoedd.