| Enillydd y Goron | atal y wobr |
|---|---|
| Enillydd y Gadair | T. Rowland Hughes |
| Y Fedal Ryddiaith | T. Hughes Jones |
Oherwydd yr Ail Ryfel Byd, cynhaliwyd Eisteddfod Genedlaethol Cymru 1940 ar y radio, dan yr enw Eisteddfod ar yr Awyr neu'n answyddogol yr Eisteddfod Radio.
Gwnaed hyn yn bennaf, gan mai ym Mhen-y-bont ar Ogwr y bwriadwyd cynnal yr Eisteddfod. Yn anffodus, yno hefyd roedd ffatri gwneud bomiau mwya'r byd, ar y pryd, gyda 37,000 o bobl yn cael eu cyflogi yno. Ofnwyd fod y dref yn darged i fomiau'r Almaen.[1]
Enillwyd y Fedal Ryddiaeth gan T. Hughes Jones am ei nofel (neu 'stori fer hir) Sgweier Hafila. Kate Roberts oedd y beirniad, a defnyddiodd y genre newydd hwn - y stori fer hir - yn ddiweddarach yn ei gyrfa llenyddol (e.e. Te yn y Grug).
Darlledwyd yr Eisteddfod o stiwdio Bangor - a hynny drwy wledydd Prydain, a bu sawl côr, yn ogystal ag unigolion a phartion yn cystadlu. Rhwystrodd y Rhyfel weithredu'r Rheol Uniaith a ddaeth i rym ym 1937. Oherwydd hynny, siaradodd David Lloyd George yn Saesneg. Yn ei araith dywedodd y frawddeg gofiadwy: "This is the day of the agony of small nations."
- ↑ Hafina Clwyd, Rhywbeth Bob Dydd (Gwasg Carreg Gwalch, 2008)