Gwrthdaro Israel-Libanus

Gwrthdaro Israel-Libanus

Enghraifft o:	international conflict, gwrthdaro arfog
Rhan o	Gwrthdaro Arabaidd-Israelaidd
Dechreuwyd	20 g
Lleoliad	Lefant
Yn cynnwys	Hezbollah–Israel conflict, list of projectile attacks from Lebanon on Israel and the Golan Heights
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae'r Gwrthdaro Israel-Libanus yn parhau ers dros hanner canrif ac yn rhan o'r gwrthdaro ehangach hwnnw rhwng Israel a'i chymdogion, sef gwrthdaro Arab-Israelaidd. Daeth byddinoedd y ddwy wlad ben-ben a'i gilydd ar sawl achlysur, gan gynnwys Rhyfel Libanus 2006 pan laddwyd dros fil o bobl Libanus gan Lu Awyr Israel. Ar adegau, mae grwpiau militaraidd mewnol hefyd yn rhan o'r gwrthdaro.

Recriwtiodd y PLO (sef y 'Palestine Liberation Organization') o deuluoedd y ffoaduriaid a ddihangodd ar Al Nakba, neu Ffoedigaeth y Palesteniaid (Arabeg: الهجرة الفلسطينية‎, al-Hijra al-Filasteeniya) pan hawliodd Israel eu tir yn 1948. ^[1]

Erbyn 1968 roedd ymosodiadau gan Israel a gan y PLO ar draws y ffiniau, a hynny gan darfu ar sofraniaeth Libanus.^[2]

Ar ôl diarddel arweinyddiaeth y PLO a'r grŵp Fatah o Iorddonen am greu gwrthryfel, daethant i mewn i Libanus a chynyddodd yr ymosodiadau dros ffiniau'r ddwy wlad. Cafwyd gwrthryfel yn Libanus rhwng 1975 ac 1990.^[3]

Lansiodd Israel ymgyrch o'r enw "Operation Litani" gan ymosod o ddifri ar Libanus yn 1978; ond methodd hyn â lleihau effeithiolrwydd ymosodiadau'r Palesteiniaid. Ymosododd Israel eto ar Lebanon yn 1982 gan daflu arweinyddion y PLO allan o'r wlad. Yn 1985 galwodd mudiad a oedd yn cael ei ariannu gan Iran, sef Hezbollah ar Israel i dynnu allan o Libanus^[4] Byddin De Libanus a'r hezbollah oedd yn ymladd gyda byddin Israel, a gwrthododd y ddau i ddiarfogi. Yn 2000, er i Fyddin De Libanus ddatgymalu, dychwelodd byddin Israel yn ôl at y ffin.^[5]

Am y chwe mlynedd nesaf, bu i Hezbollah barhau gyda'u hymosodiadau ar Israel dros y ffin gan gychwyn brwydro dros ryddid carcharorion Libanaidd yn Israel. er mwyn cyfnewid carcharorion, buont hefyd yn llwyddiannus yn cipio milwyr Israel.^[6]

1. ↑ Lara Dunston, Terry Carter (2004). Syria & Lebanon. Lonely Planet. ISBN 1-86450-333-5
2. ↑ (2002) Pity the Nation: The Abduction of Lebanon. Thunder's Mouth Press / Nation's Books, tud. 74. ISBN 1-56025-442-4
3. ↑ Ben D. Mor (2002). "7", Bound by Struggle: The Strategic Evolution of Enduring International Rivalries. University of Michigan Press, tud. 192. ISBN 0-472-11274-0
4. ↑  The Hizballah Program: An Open Letter (to the Downtrodden in Lebanon and the World). Institute for Counterterrorism (16 Chwefror 1985). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 21 Awst 2006. Adalwyd ar 24 Awst 2006.
5. ↑ Mae gwefan y BBC yn ehangu ar y pwyntiau hyn: "Israeli court frees Lebanese prisoners", BBC News, 12 Ebrill 2000.
6. ↑  Israeli striles kill 40 in Lebanon. Al Jazeera (13 Gorffennaf 2006).