Gwyn Alf Williams

Gwyn Alf Williams
Ganwyd	Gwyn Alfred Williams  30 Medi 1925  Dowlais
Bu farw	16 Tachwedd 1995  Dre-fach Felindre
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Prifysgol Aberystwyth Ysgol Uwchradd Cyfarthfa
Galwedigaeth	hanesydd
Cyflogwr	Prifysgol Aberystwyth Prifysgol Caerdydd

Hanesydd o Gymru oedd Gwyn Alf Williams (30 Medi 1925 – 16 Tachwedd 1995) a gafodd ei eni yn Lower Row, Pen-y-Wern, Dowlais.^[1] Roedd yn fab i Thomas John (1892–1971) a Gwladys Morgan (1896–1983): y ddau yn athrawon. Cafodd ei addysg yn Ysgol Ramadeg Castell Cyfarthfa a hefyd Gwernllwyn, capel yr Annibynwyr, lle y dysgodd cryn dipyn o Gymraeg a ble y derbyniodd gryn anniddigrwydd a gwrthwynebiad i'w syniadau Marcsaidd.

Er iddo gael ei dderbyn, drwy ysgoloriaeth i Brifysgol Aberystwyth, fe'i gwysiwyd i ymuno â'r fyddin. Yna treuliodd flwyddyn yn adeiladu ffordd rhwng Zagreb a Belgrade yn Iwgoslafia, oherwydd ei ddaliadau comiwnyddol; ei arwr, bryd hynny, oedd y gwladweinydd Josip Broz Tito.^[2] Wedi dychwelyd i Gymru ar ôl y rhyfel derbyniodd radd dosbarth cyntaf mewn hanes yn Aberystwyth a gradd feistr ddwy flynedd wedyn.Ym 1963 aeth i ddarlithio hanes ym Mhrifysgol Efrog a daeth yn Athro ddwy flynedd wedyn. Ym 1974 symudodd i Brifysgol Caerdydd.

Daeth yn enwog am ei ran yn y gyfres deledu ar hanes Cymru, The Dragon Has Two Tongues, fel gwrthwynebydd i'r hanesydd Wynford Vaughan-Thomas.^[3]

Ar 12fed o Dachwedd 1979 traddododd ddarlith radio blynyddol BBC Cymry ar y testun When was Wales?.

1. ↑ Gwyn A. Williams (1985) When was Wales?: a history of the Welsh (Black Raven Press) ISBN 0-85159-003-9
2. ↑ (Saesneg) Stephens, Meic. "Williams, Gwyn Alfred (1925–1995)". Oxford Dictionary of National Biography (arg. online). Gwasg Prifysgol Rhydychen. doi:10.1093/ref:odnb/60385.CS1 maint: ref=harv (link) (mae angen tanysgrifiad neu aelodaeth o lyfrgell gyhoeddus i ddarllen yr erthygl)
3. ↑ http://ftvdb.bfi.org.uk/sift/series/7083^{[dolen farw]} BFI - The Dragon Has Two Tongues - A History Of The Welsh