Hyperbola

Mewn mathemateg, mae hyperbola (lluosog: hyperbolâu) yn fath o gromlin llyfn sy'n gorwedd mewn plân, wedi'i ddiffinio gan ei nodweddion geometrig neu gan hafaliadau. Mae ganddo ddwy ran, a elwir yn "gydrannau neu ganghennau cysylltiedig".

Mae'r hyperbola yn un o'r tri math o drychiad conig, a ffurfiwyd gan groestoriad plân a chôn dwbl. Ceir dau drychiad arall, sef y parabola a'r elíps.

Os yw'r plân yn croestori drwy ddau hanner y côn dwbl, ond nid yw'n mynd trwy apig y conau, yna mae'r conig yn hyperbola .

Maen'r hyperbola i'w gael mewn sawl lle:

• y gromlin sy'n cynrychioli'r ffwythiant ${\displaystyle f(x)=1/x}$ yn y system gyfesurynnol Cartesaidd.
• llwybr cysgod yr haul ar gloc haul
• llwybr llong ofod wrth gylchdroi (drwy gymorth sdisgyrchiant) mewn bwa o amgylch planed
• taith neu wasgariad gronyn isatomig, a gaiff ei wrthyrru

Mae gan bob cangen o'r hyperbola ddwy fraich sy'n sythu (yn dod yn fwy syth; cromlin is) wrth fynd ymhellach o ganol yr hyperbola.