Back مناعة جماعية Arabic مناعة القطيع ARZ Обществен имунитет Bulgarian Kataguhan garumbung BJN যূথ অনাক্রম্যতা Bengali/Bangla Immunitat de grup Catalan Flokimmunitet Danish Herdenschutz (Epidemiologie) German Ανοσία αγέλης Greek Herd immunity English

Imiwnedd cenfaint

* Mae'r blwch uchaf yn dangos cychwyn clefyd mewn cymuned lle mae ychydig o bobl wedi'u heintio (dangosir yn goch) a'r gweddill yn iach ond heb eu brechu (dangosir yn glas); mae'r salwch yn lledaenu'n rhydd trwy'r boblogaeth. * Mae'r blwch canol yn dangos poblogaeth lle mae nifer fach wedi'u himiwneiddio (dangosir yn felyn); mae'r rhai nad ydynt wedi'u himiwneiddio yn cael eu heintio tra nad yw'r rhai sydd wedi'u himiwneiddio yn cael eu heintio. * Yn y blwch gwaelod, mae cyfran fawr o'r boblogaeth wedi'u himiwneiddio; mae hyn yn atal y salwch rhag lledaenu'n sylweddol, gan gynnwys i bobl heb eu brechu. Yn y ddwy enghraifft gyntaf, mae'r rhan fwyaf o bobl iach heb eu brechu yn cael eu heintio, ond yn yr enghraifft waelod dim ond un rhan o bedair o'r bobl iach heb eu brechu sy'n cael eu heintio.

Mae imiwnedd cenfaint (a elwir hefyd yn imiwnedd cymunedol, imiwnedd poblogaeth, neu imiwnedd cymdeithasol) yn fath o amddiffyniad anuniongyrchol rhag clefyd heintus sy'n digwydd pan fydd canran fawr o'r boblogaeth wedi dod yn imiwn i haint, p'un ai trwy heintiau blaenorol neu trwy gael eu brechu, a thrwy hynny ddarparu mesur o ddiogelwch i unigolion nad ydynt yn imiwn.[1][2] Mewn poblogaeth lle mae gan gyfran fawr o unigolion imiwnedd, gyda phobl o'r fath yn annhebygol o gyfrannu at drosglwyddo clefydau, mae cadwyni haint yn fwy tebygol o gael eu tarfu, sydd naill ai'n atal neu'n arafu lledaeniad y clefyd.[3] Po fwyaf yw cyfran yr unigolion imiwn mewn cymuned, y lleiaf yw'r tebygolrwydd y bydd unigolion nad ydynt yn imiwn yn dod i gysylltiad ag unigolyn heintus, gan helpu i gysgodi unigolion nad ydynt yn imiwn rhag haint.

Gall unigolion ddod yn imiwn trwy wella o haint cynharach neu drwy frechu.[3] Mae rhai unigolion methu a dod yn imiwn oherwydd rhesymau meddygol, fel diffyg-imiwnedd neu wrthimiwnedd, ac yn y grŵp hwn mae imiwnedd cenfaint yn ddull hanfodol o amddiffyniad.[4][5] Ar ôl cyrraedd trothwy penodol, mae imiwnedd cenfaint yn dileu clefyd yn raddol o boblogaeth. Gall y dileu hwn, os caiff ei gyflawni ledled y byd, arwain at ostyngiad parhaol yn nifer yr heintiau i ddim, a elwir yn ddifodiad.[6] Cyfrannodd imiwnedd cenfaint a grëwyd trwy frechu at ddileu'r frech wen yn y pen draw ym 1977, ac mae wedi cyfrannu at leihau amleddau afiechydon eraill. [7] Nid yw imiwnedd cenfaint yn berthnasol i bob afiechyd, dim ond y rhai sy'n heintus, sy'n golygu y gellir eu trosglwyddo o un unigolyn i'r llall. Mae tetanws, er enghraifft, yn heintus ond nid yn ymledol, felly nid yw imiwnedd cenfaint yn berthnasol.

Defnyddiwyd y term "herd immunity" yn Saesneg gyntaf ym 1923.[1] Cydnabuwyd ei fod yn ffenomen a ddigwyddodd yn naturiol yn y 1930au pan welwyd, ar ôl i nifer sylweddol o blant ddod yn imiwn i'r frech goch, bod nifer yr heintiau newydd wedi gostwng dros dro.[8] Mae brechu torfol er mwyn gymell imiwnedd cenfaint wedi dod yn gyffredin ers hynny ac wedi llwyddo i atal lledaeniad llawer o afiechydon heintus.[9] Mae gwrthwynebiad i frechu wedi gosod her i imiwnedd cenfaint, gan ganiatáu i glefydau y gellir eu hatal barhau neu ddychwelyd mewn cymunedau sydd â chyfraddau brechu annigonol.[10][11][12]

  1. ↑ 1.0 1.1 Fine, P.; Eames, K.; Heymann, D. L. (1 April 2011). "'Herd immunity': A rough guide". Clinical Infectious Diseases 52 (7): 911–16. doi:10.1093/cid/cir007. PMID 21427399. http://cid.oxfordjournals.org/content/52/7/911.full.
  2. ↑ Gordis, L. (14 November 2013). Epidemiology. Elsevier Health Sciences. tt. 26–27. ISBN 978-1455742516. Cyrchwyd 29 March 2015.
  3. ↑ 3.0 3.1 Merrill, R. M. (2013). Introduction to Epidemiology. Jones & Bartlett Publishers. tt. 68–71. ISBN 978-1449645175. Cyrchwyd 29 March 2015.
  4. ↑ "Herd Immunity". Oxford Vaccine Group, University of Oxford. Cyrchwyd 12 December 2017.
  5. ↑ Somerville, M.; Kumaran, K.; Anderson, R. (19 January 2012). Public Health and Epidemiology at a Glance. John Wiley & Sons. tt. 58–59. ISBN 978-1118308646. Cyrchwyd 29 March 2015.
  6. ↑ Cliff, A.; Smallman-Raynor, M. (11 April 2013). Oxford Textbook of Infectious Disease Control: A Geographical Analysis from Medieval Quarantine to Global Eradication. Oxford University Press. tt. 125–36. ISBN 978-0199596614. Cyrchwyd 29 March 2015.
  7. ↑ Kim, T. H.; Jonhstone, J.; Loeb, M. (September 2011). "Vaccine herd effect". Scandinavian Journal of Infectious Diseases 43 (9): 683–89. doi:10.3109/00365548.2011.582247. PMC 3171704. PMID 21604922. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3171704.
  8. ↑ Hinman, A. R.; Orenstein, W. A.; Papania, M. J. (1 May 2004). "Evolution of measles elimination strategies in the United States". The Journal of Infectious Diseases 189 (Suppl 1): S17–22. doi:10.1086/377694. PMID 15106084. http://jid.oxfordjournals.org/content/189/Supplement_1/S17.full.

    *Sencer, D. J.; Dull, H. B.; Langmuir, A. D. (March 1967). "Epidemiologic basis for eradication of measles in 1967". Public Health Reports 82 (3): 253–56. doi:10.2307/4592985. JSTOR 4592985. PMC 1919891. PMID 4960501. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1919891.
  9. ↑ Garnett, G. P. (1 February 2005). "Role of Herd Immunity in Determining the Effect of Vaccines against Sexually Transmitted Disease". The Journal of Infectious Diseases 191 (Suppl 1): S97–106. doi:10.1086/425271. PMID 15627236. http://jid.oxfordjournals.org/content/191/Supplement_1/S97.full. Adalwyd 2020-03-30.
  10. ↑ Quadri-Sheriff, M.; Hendrix, K. S.; Downs, S. M.; Sturm, L. A.; Zimet, G. D.; Finnell, S. M. (September 2012). "The role of herd immunity in parents' decision to vaccinate children: a systematic review". Pediatrics 130 (3): 522–30. doi:10.1542/peds.2012-0140. PMID 22926181. http://pediatrics.aappublications.org/content/130/3/522.full.
  11. ↑ Dubé, E.; Laberge, C.; Guay, M.; Bramadat, P.; Roy, R.; Bettinger, J. (August 2013). "Vaccine hesitancy: an overview". Human Vaccines & Immunotherapeutics 9 (8): 1763–73. doi:10.4161/hv.24657. PMC 3906279. PMID 23584253. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3906279.
  12. ↑ Ropeik, D. (August 2013). "How society should respond to the risk of vaccine rejection". Human Vaccines & Immunotherapeutics 9 (8): 1815–18. doi:10.4161/hv.25250. PMC 3906287. PMID 23807359. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3906287.
From Wikipedia, the free encyclopedia · View on Wikipedia

Developed by Nelliwinne