Back Llanvaches CEB Llanvaches English Llanvaches Basque Llanfaches Irish Llanfaches Scots/Gaelic Llanfaches KW Llanvaches Swedish Llanvaches ZH-MIN-NAN
 | |
| Math | pentref, cymuned  |
|---|---|
| Enwyd ar ôl | Maches |
| Poblogaeth | 377 |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Casnewydd |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 51.6167°N 2.8167°W |
| Cod SYG | W04000820 |
 | |
Pentref a chymuned ym mwrdeistref sirol Casnewydd yw Llanfaches (Saesneg: Llanvaches), nid nepell o Gas-gwent.
Ceir yr enghraifft gynharaf o'r enw 'Llanfaches' mewn dogfen o 1566; cyn hynny caed yr enw 'Merthyr Maches' ym 1254. Merch Gwynllyw oedd Maches; enwir cantref Gwynllŵg yng Ngwent ar ei hôl hefyd (gweler hefyd Llanfachraeth ym Môn).[1]
Rhoddodd William Wroth (1576- 1641) y gorau i'w reithoriaeth yn Llanfaches yn 1638 ac yna yn 1639 daeth yn weinidog Annibynwyr cyntaf Cymru.[2]
- ↑ Hywel Wyn Owen a Richard Morgan, Dictionary of the Place-Names of Wales (Gwasg Gomer, 2008)
- ↑ Gwyddoniadur Cymru. Cyd-olygyddion:John Davies, Menna Baines, Nigel Jenkins a Peredur Lynch. Gwasg Prifysgol Cymru. 2008. tud 531; R. Geraint Gruffydd, Y Gair a'r Ysbryd: Ysgrifau ar Biwritaniaeth a Methodistiaeth, gol. E. Wyn James (2019)