Llangamarch

Llangamarch

Eglwys Cadmarch Sant, Llangamarch.
Math	pentref
Daearyddiaeth
Sir	Llangamarch
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	52.1137°N 3.5582°W
Cod OS	SN934473
Cod post	LD4
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	James Evans (Ceidwadwyr)
AS/au y DU	David Chadwick (Democratiaid Rhyddfrydol)
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Pentref gwledig a chymuned ym Mhowys, Cymru, yw Llangamarch^[1] (Saesneg: Llangammarch Wells). Mae'n gorwedd ar lan Afon Irfon ar ei chymer ag Afon Camarch, 6 milltir a hanner i'r gorllewin o Lanfair-ym-Muallt a thua 3 milltir i'r dwyrain o Lanwrtyd. Mae ganddo boblogaeth o 475 (2001).

I'r de o'r pentref cyfyd bryniau Mynydd Epynt i gyrraedd 1554 troedfedd (neu 474m) yn y Drum Du a'r Bryn Du.

Yn ôl traddodiad sefydlwyd clas yn Llangamarch gan sant o'r enw Camarch/Cammarch, un o feibion Gwynlliw, ond ymddengys fod y pentref yn cymryd ei enw oddi ar yr afon o'r un enw. Cysegrir yr eglwys i Sant Tysilio. Ceir darn o faen gyda chroes Geltaidd yn y porth.

Roedd John Penry (1559 - 1593), y merthyr Protestannaidd a llenor enwog, yn frodor o Langamarch.

Gelwir y pentref yn Llangammarch Wells yn Saesneg am iddo ddod yn ddyfrfa poblogaidd iawn, gyda Llanfair-ym-Muallt, Llandrindod a Llanwrtyd, yn y 19g. Roedd yn spa oedd yn arbennig o boblogaidd gan ymwelwyr o'r Almaen, yn cynnwys y Kaiser (ymerawdwr) Wilhelm II a arhosodd yno yn 1912.

Mae gan Langamarch orsaf ar Reilffordd Calon Cymru.

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan James Evans (Ceidwadwyr)^[2] ac yn Senedd y DU gan David Chadwick (Democratiaid Rhyddfrydol).^[3]

1. ↑ "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 14 Hydref 2021.
2. ↑ "Gwefan Senedd Cymru". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-11-10. Cyrchwyd 2021-12-30.
3. ↑ Gwefan Senedd y DU