Back Levr Gwenn Rhydderch Breton Llibre blanc de Rhydderch Catalan Llyfr Gwyn Rhydderch German White Book of Rhydderch English Libro blanco de Rhydderch Spanish Livre blanc de Rhydderch French Libro Branco de Rhydderch Galician Libro bianco di Rhydderch Italian ルゼルフの白本 Japanese 레데르흐의 백색서 Korean
 | |
| Enghraifft o: | llawysgrif  |
|---|---|
| Deunydd | memrwn, inc |
| Rhan o | Llawysgrifau Peniarth |
| Iaith | Cymraeg |
| Dechrau/Sefydlu | c. 1350 |
| Genre | llenyddiaeth ffuglen |
| Lleoliad | Llyfrgell Genedlaethol Cymru |
| Prif bwnc | llên gwerin |
| Yn cynnwys | Pedair Cainc y Mabinogi, Y Tair Rhamant, Breuddwyd Macsen Wledig, Cyfranc Lludd a Llefelys, Culhwch ac Olwen |
Llyfr Gwyn Rhydderch yw un o'r llawysgrifau Cymreig pwysicaf a mwyaf cynhwysfawr sydd wedi goroesi. Tybir i'r rhan fwyaf ohono gael ei ysgrifennu yn ne-orllewin Cymru tua 1350. Dyma'r casgliad cynharaf o destunau rhyddiaith yn y Gymraeg, ond eto'n cynnwys rhai enghreifftiau o farddoniaeth gynnar. Oherwydd ei dafodiaith tybir fod y copïwr yn ŵr o Ddeheubarth ac mae'n bosibl fod cysylltiad rhyngddo a mynachlog Ystrad Fflur. Daw'r enw o'r ffaith i'r llyfr gael ei ysgrifennu ar gyfer y noddwr Rhydderch ab Ieuan Llwyd, o Lyn Aeron, Ceredigion ac mai gwyn yw lliw'r clawr. Fe'i cedwir yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Aberystwyth mewn dwy ran, llawygrif Peniarth 4 a Pheniarth 5 (rhanwyd y llawysgrif yn ddau tua diwedd yr Oesoedd Canol), fel rhan o'r casliad a enwir yn Llawysgrifau Peniarth.