Matthew Hopkins

Matthew Hopkins
Ganwyd	c. 1620  Wenham Magna
Bu farw	12 Awst 1647, 10 Awst 1647  Manningtree
Dinasyddiaeth	Lloegr
Galwedigaeth	cyfreithiwr, chwil-lyswr

Darganfyddwr gwrachod Seisnig yn ystod cyfnod Rhyfel Cartref Lloegr oedd Matthew Hopkins (tua 1620 – 12 Awst 1647). Datganodd i fod yn Witchfinder General ond na roddwyd byth y teil yma gan Senedd Lloegr. Cynhaliodd ei erledigaethau yn bennaf yng ngorllewin Suffolk, Essex, Norfolk, ac ar adegau yn Swydd Gaergrawnt, Swydd Northampton, Swydd Bedford, a Swydd Huntingdon.^[1]

Dechreuodd yrfa Hopkins fel darganfyddwr gwrachod ym Mawrth 1645^{[nb 1]} a pharhaodd nes iddo ymddeol ym 1647. Yn ystod y cyfnod hwnnw, roedd ei gymdeithion ac yntau yn gyfrifol am grogi mwy o bobl oherwydd dewiniaeth nac yn y 100 mlynedd diwethaf,^[2][3] ac roeddent yn llwyr gyfrifol am y twf mewn erlid gwrachod yn ystod y blynyddoedd hynny.^[4][5][6] Credir mai ef oedd yn gyfrifol am farwolaethau 300 dynes rhwng 1644 a 1646.^[7] Amcangyfrifwyd y lladdwyd tua 500 o bobl ar ddechrau'r 15g ac ar ddiwedd y 18g oherwydd dewiniaeth. Felly, roedd ymdrechion Hopkins a'i gydweithiwr John Stearne yn cyfrannu tua 40 y cant o'r cyfan; nhw anfonodd fwy o bobl i'r crocbrennau mewn 14 mis na phob darganfyddwr arall yn y 160 mlynedd o erledigaeth yn erbyn gwrachod yn Lloegr.^[8]

1. ↑ Robbins 1959: p. 251"
2. ↑ Russell 1981: tt. 97–98
3. ↑ Thomas 1971: t. 537, ... nid oedd dienyddiadau yn Essex nes 1645.
4. ↑ Deacon 1976: t. 41
5. ↑ Notestein 1911: t. 164
6. ↑ Thomas 1971: t. 528
7. ↑ Sharpe 2002, t. 3
8. ↑ Notestein 1911: t. 195

Gwall cyfeirio: Mae tagiau <ref> yn bodoli am grŵp o'r enw "nb", ond ni ellir canfod y tag <references group="nb"/>