Memyn

Uned o wybodaeth ddiwylliannol, megis arfer neu syniad, a drosglwyddir ar lafar neu drwy weithred a ailadroddir o un feddwl i feddwl arall yw memyn.^[1] Mae enghreifftiau yn cynnwys meddyliau, syniadau, theorïau, arferion, caneuon, dawnsiau, a hwyliau, a thermau cysyniadol megis hil, diwylliant, ac ethnigrwydd. Lledaenir memynnau eu hunain a gallent symud trwy ddiwylliant mewn ffordd sy'n debyg i firws. Fel uned o esblygiad diwylliannol, mae memyn yn debyg i enyn mewn rhai ffyrdd. Bathwyd y term Saesneg meme (IPA: /miːm/).^[2] gan Richard Dawkins yn ei lyfr The Selfish Gene i ddisgrifio'r estyniad o egwyddorion Darwinaidd er mwyn egluro sut mae syniadau a ffenomenau diwylliannol yn lledaenu. Rhestrodd alawon, credoau, ffasiynau dillad, a'r dechnoleg o adeiladau pontydd fel enghreifftiau.^[3]

Dadleua damcaniaethwyr memetig taw trwy ddetholiad naturiol (yn debyg i esblygiad biolegol Darwinaidd) mae memynnau yn datblygu, trwy brosesau amrywiad, mwtaniad, cystadleuaeth, ac etifeddiad sy'n dylanwadu ar lwyddiant atgynhyrchiol endid unigol. Felly gyda memynnau bydd rhai syniadau'n lledaenu ar raddfa lai nag eraill ac yn cael eu difodi'n naturiol, tra bo eraill yn goroesi, lledaenu, ac, er gwell neu er gwaeth, yn mwtanu. Nid yw'r memynnau sydd fwyaf buddiol i'w "organebau lletyol" (i ddefnyddio'r term biolegol) o angenrheidrwydd yn goroesi, ond y memynnau sy'n lledaenu'n fwyaf effeithiol, ac felly mae'n bosib i memynnau brofi'n niweidiol i'r organebau hynny.^[4]

1. ↑  Manylion term: memyn. BydTerm Cymru, Llywodraeth Cymru. Adalwyd ar 24 Ebrill 2016.
2. ↑ Dawkins, Richard [1976] (2006). The Selfish Gene. Oxford University Press, tud. 192. ISBN 978-0199291151  “It should be pronounced to rhyme with 'cream'.”
3. ↑ Dawkins, 192
4. ↑ Kelly, Kevin (1994). Out of control: the new biology of machines, social systems and the economic world. Boston: Addison-Wesley, tud. 360. ISBN 0-201-48340-8  “Memeticists argue that the memes most beneficial to their hosts will not necessarily survive; rather, those memes that replicate the most effectively spread best, which allows for the possibility that successful memes Mai prove detrimental to their hosts.”