Back Spesiale relatiwiteit Afrikaans Spezielle Relativitätstheorie ALS ልዩ አንጻራዊነት Amharic Relatividat especial AN النسبية الخاصة Arabic نسبيه خاصه ARZ বিশেষ আপেক্ষিকতাবাদ তত্ত্ব Assamese Teoría de la relatividá especial AST Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi Azerbaijani اؤزل نیسبیت AZB
.png) | |
| Enghraifft o: | damcaniaeth wyddonol, deddf ffiseg  |
|---|---|
| Dyddiad darganfod | 1905 |
| Rhan o | damcaniaeth perthnasedd |
| Dechrau/Sefydlu | 1905 |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Mewn ffiseg, mae theori arbennig perthnasedd (special theory of relativity), neu berthnasedd arbennig yn fyr, yn theori wyddonol ynghylch y berthynas rhwng gofod ac amser. Yn nhriniaeth wreiddiol Albert Einstein, mae'r theori wedi'i seilio ar ddau wireb:[1][2]
- Mae deddfau ffiseg yn ddieithriad, yn union yr un fath, ym mhob ffrâm gyfeirio inertial (hynny yw, fframiau cyfeirio heb unrhyw gyflymiad).
- Mae cyflymder golau mewn gwactod yr un peth i bob arsylwr, waeth beth yw mudiant ffynhonnell y golau neu'r arsylwr.
Hyd nes i Einstein ddatblygu perthnasedd cyffredinol, gan gyflwyno gofod-amser crwm (neu ar ffurf cromlin) i ymgorffori disgyrchiant, ni ddefnyddiwyd yr ymadrodd "perthnasedd arbennig". Cyfieithiad a ddefnyddir weithiau yw "perthnasedd cyfyngedig"; mae "arbennig" yn golygu "achos arbennig" mewn gwirionedd.[3][4][5][6] Mae peth o waith Albert Einstein ar berthnasedd arbennig wedi'i adeiladu ar waith cynharach gan Hendrik Lorentz a Henri Poincaré. Daeth y theori yn ei hanfod yn gyflawn ym 1907.[7]
- ↑ Griffiths, David J. (2013). "Electrodynamics and Relativity". Introduction to Electrodynamics (arg. 4th). Pearson. Chapter 12. ISBN 978-0-321-85656-2.
- ↑ Jackson, John D. (1999). "Special Theory of Relativity". Classical Electrodynamics (arg. 3rd). John Wiley & Sons, Inc. Chapter 11. ISBN 0-471-30932-X.
- ↑ "Science and Common Sense", P. W. Bridgman, The Scientific Monthly, Cyfr. 79, Rhif. 1 (Jul. 1954), tt. 32–39.
- ↑ The Electromagnetic Mass and Momentum of a Spinning Electron, G. Breit, Proceedings of the National Academy of Sciences, Cyfr. 12, t.451, 1926
- ↑ Kinematics of an electron with an axis. Phil. Mag. 3:1-22. L. H. Thomas.]
- ↑ Sgwennodd Einstein ei hun, yn The Foundations of the General Theory of Relativity, Ann. Ffis. 49 (1916), "Mae'r gair 'arbennig' i fod i awgrymu bod yr egwyddor wedi'i chyfyngu i'r achos ...". Gweler t. 111 o Egwyddor Perthnasedd, A. Einstein, H. A. Lorentz, H. Weyl, H. Minkowski, ailargraffiad Dover o gyfieithiad 1923 gan Methuen and Company.]
- ↑ Gwall cyfeirio: Tag
<ref>annilys; ni roddwyd testun ar gyfer 'ref' o'r enw:2