Prawf Turing

Prawf o allu peiriant i arddangos ymddygiad deallus sy'n cyfateb i, neu'n ddiwahaniaeth i, ymddygiad bod dynol yw prawf Turing. Cafodd y prawf ei ddatblygu gan Alan Turing yn 1950. Cynigiodd Turing bod arfarnwr dynol yn dyfarnu sgyrsiau iaith naturiol rhwng bod dynol a pheiriant a oedd wedi'i ddylunio i gynhyrchu ymatebion dynol eu natur. Byddai'r arfarnwr yn ymwybodol bod un o'r ddau bartner yn y sgwrs yn beiriant, a byddai'r cyfranogwyr wedi'u gwahanu oddi wrth ei gilydd. Byddai'r sgwrs yn cael ei chyfyngu i sianel testun yn unig fel bysellfwrdd a sgrin fel na fyddai'r canlyniad yn dibynnu ar allu'r peiriant i gyflwyno'r geiriau ar lafar.^[2] Os na all yr arfarnwr ddweud gyda sicrwydd pa un yw'r peiriant a pha un yw'r bod dynol, mae'r peiriant yn pasio'r prawf.^[3] Nid yw canlyniadau'r prawf yn dibynnu ar allu i roi atebion cywir i gwestiynau, ond yn seiliedig ar debygrwydd yr atebion i'r rhai y byddai bod dynol yn eu rhoi.

Cafodd y prawf ei gyflwyno gan Turing mewn papur a gyhoeddodd yn 1950 o dan y teitl "Computing Machinery and Intelligence", tra oedd yn gweithio ym Mhrifysgol Manceinion (Turing, 1950; p. 460).^[4] Mae'n cychwyn trwy ofyn a yw peiriannau yn gallu 'meddwl'. Oherwydd bod 'meddwl' yn anodd i'w ddiffinio, mae Turing yn dewis cyfnewid y cwestiwn gydag un arall, sef: 'A oes cyfrifiaduron digidol dychmygus a fyddai'n gwneud yn dda yn y gem ddynwared?'^[5] Mae'r cwestiwn hwn, yn ôl Turing, yn un sy'n gallu cael ei ateb. Mae gweddill y papur yn dadlau yn erbyn yr holl wrthwynebiadau i'w ddatganiad bod peiriannau yn gallu 'meddwl'.^[6] Ers i Turing gyflwyno ei brawf, mae wedi bod yn ddylanwadol dros ben a'i feirniadu yn ogystal, ac mae wedi dod yn gysyniad pwysig yn athroniaeth deallusrwydd artiffisial.^[7][8]

1. ↑ Addaswyd y ddelwedd o Saygin, 2000.
2. ↑ Awgrymodd Turing y teleargraffydd, un o'r unig systemau testun yn unig oedd ar gael yn 1950. (Turing 1950, p. 433)
3. ↑ "Prawf Turing, on season 4, episode 3". Scientific American Frontiers (simple) (yn Saesneg). PBS. 1993–1994. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2006.
4. ↑ "The Turing Test, 1950". turing.org.uk. The Alan Turing Internet Scrapbook.
5. ↑ (Turing 1950, p. 442) Nid yw Turing yn galw ei syniad yn "brawf Turing test", ond yn hytrach y "Gem Ddynwared", ond defnyddiwyd yr enw hwnnw mewn llenyddiaeth ddiweddarach i ddisgrifio fersiwn penodol o'r prawf. (Turing 1950, p. 442)
6. ↑ Turing 1950, tt. 442–454
7. ↑ Saygin 2000.
8. ↑ Russell & Norvig 2003, tt. 2–3 and 948.