Pwli

Olwyn ar echel yw pwli (hefyd: 'chwerfan') sy'n cynnal cêbl neu wregys dynn, cebl sy'n symud neu'n newid cyfeiriad ar hyd ei gylchyn.^[1] Defnyddir pwlïau (chwerfanau) mewn gwahanol ffyrdd i godi llwythi trwm, i roi grym ar rywbeth ac i drawsyrru pŵer o un lle i le arall. Yn aml, mae gan y pwli ricyn, neu hollt yn y cylchyn sy'n cadw'r rhaff neu'r cebl ayb rhag llithro.

Nododd Hero o Alexandria'r pwli fel un dyfais neu beiriant syml, allan o chwech, a ddefnyddid i godi pwysau.^[2] Gellir gosod pwliau at ei gilydd i ffurfio pwli a rhaff er mwyn rhoi mantais mecanyddol, er mwyn hwyluso'r gwaith o godi pethau trwm. Gellir hefyd eu gosod fel rhan i drawsyrru pwer mewn dull gwregys a tsiaen.^[3][4]

1. ↑ Oxford English Dictionary. Oxford University Press. 1989. A wheel with a groove round its rim, a sheave. A wheel or drum fixed on a shaft and turned by a belt, cable, etc.
2. ↑ Usher, Abbott Payson (1988). A History of Mechanical Inventions. USA: Courier Dover Publications. t. 98. ISBN 0-486-25593-X.
3. ↑ Uicker, John; Pennock, Gordon; Shigley, Joseph (2010). Theory of Machines and Mechanisms (arg. 4th). Oxford University Press, USA. ISBN 978-0-19-537123-9.
4. ↑ Paul, Burton (1979). Kinematics and dynamics of planar machinery. Prentice-Hall. ISBN 978-0-13-516062-6.