SS Great Britain

SS Great Britain

Enghraifft o:	passenger vessel, agerlong, amgueddfa annibynnol, museum ship, preserved watercraft
Gwlad	Teyrnas Unedig Prydain Fawr ac Iwerddon
Perchennog	Great Western Steamship Company
Yn cynnwys	hwylbren SS Great Britain,Victory Green, Stanley, Ynysoedd y Falklands
Gweithredwr	Great Western Steamship Company
Gwneuthurwr	William Patterson Shipbuilders
Enw brodorol	SS Great Britain
Gwladwriaeth	y Deyrnas Unedig
Rhanbarth	Dinas Bryste
Hyd	98.15 metr
Gwefan	https://www.ssgreatbritain.org/
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Cyn-agerlong yw SS Great Britain, sydd nawr yn amgueddfa forwol. Roedd y llong yn o flaen ei oes, yn defnyddio technolegau newydd am y tro cyntaf, a hi oedd llong deithiwr hiraf y byd rhwng 1845 ac 1854. Cafodd ei ddylunio gan Isambard Kingdom Brunel ar gyfer wasanaeth trawsatlantaidd y Great Western Steamship Company rhwng Bryste ac Efrog Newydd. Tra oedd llongau eraill wedi'i greu o haearn, hi oedd yr un cyntaf i ddefnyddio propelor sgriw. Hi oedd yr agerlong haearn cyntaf i groesi cefnfor yr Iwerydd, gwnaeth hyn yn 1845 mewn 14 diwrnod. Mae gan y llong hyd 322 ft (98m) a dadleoliad 3,400 tunnell. Roedd ganddo bedwar bwrdd long a darparodd preswyl ar gyfer criw o 120 person, a chabannau ar gyfer 360 o deithwyr, yn cynnwys lle ar gyfer ciniawa.

Pan gafodd ei lansio ym 1843 SS Great Britain oedd y llong fwyaf o bell mewn gwasanaeth. Ond oherwydd ei amser adeiladu disgwyliedig (chwe blwyddyn o 1836-1845) a'i chost uchel, gadawodd hi ei pherchnogion mewn sefyllfa ariannol anodd, ac o ganlyniad aethant allan o fusnes yn 1846. Yn ddiweddarach cariodd SS Great Britain miloedd o ymfudwyr i Awstralia o 1852 nes cafodd ei addasu i long hwylio yn 1881. Tair blwyddyn yn ddiweddarach cafodd ei ymddeol yn Ynysoedd y Falklands, lle ddefnyddiwyd hi fel ystordy, llong cwarantîn, a llong foel glo. Cafwyd ei suddo yn fwriadol ym 1937, 98 flwyddyn ar ôl dechrau ei adeiladu.^[1]

Ym 1970, 33 blwyddyn ar ôl iddi gael ei chyfradael a gorwedd ar waelod y môr, talodd Sir Jack Arnold Hayward, OBE (1923-2015) i godi a thrwsio'r llong er mwyn ei dowio yn ôl i Fryste. Nawr mae'n rhan o'r Fflyd Hanesyddol Genedlaethol, ac y mae'n atyniad twristiaid ac amgueddfa, yn denu rhwng 150,000 a 200,000 ymwelwyr y flwyddyn.

1. ↑ Gibbs, Charles Robert Vernon (1957). Passenger Liners of the Western Ocean: A Record of the North Atlantic Steam and Motor Passenger Vessels from 1838 to the Present Day (yn Saesneg). J. De Graff.