Back Агәабзиарахьчара адунеизегьтәи аиҿкаара Abkhazian Wêreldgesondheidsorganisasie Afrikaans Weltgesundheitsorganisation ALS የአለም ጤና ድርጅት Amharic Organización Mundial d'a Salut AN منظمة الصحة العالمية Arabic منظمة الصحه العالمية ARZ বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা Assamese Organización Mundial de la Salú AST Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı Azerbaijani

Sefydliad Iechyd y Byd

Sefydliad Iechyd y Byd
Enghraifft o:asiantaeth arbenigol y Cenhedloedd Unedigl, cyhoeddwr mynediad agored, sefydliad rhyngwladol, academic publisher Edit this on Wikidata
Dechrau/Sefydlu7 Ebrill 1948 Edit this on Wikidata
Yn cynnwysGrŵp Cynghori Sefydliad Iechyd y Byd Edit this on Wikidata
Pennaeth y sefydliadCyfarwyddwr Cyffredinol Sefydliad Iechyd y Byd Edit this on Wikidata
RhagflaenyddOffice international d'hygiène publique Edit this on Wikidata
Aelod o'r  canlynolInternational Association of Scientific, Technical and Medical Publishers Edit this on Wikidata
Gweithwyr7,000 Edit this on Wikidata
Rhiant sefydliadCyngor Economaidd a Chymdeithasol y Cenhedloedd Unedig, Y Cenhedloedd Unedig Edit this on Wikidata
PencadlysGenefa Edit this on Wikidata
GwladwriaethY Swistir Edit this on Wikidata
Gwefanhttps://www.who.int Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Asiantaeth dan y Cenhedloedd Unedig yw Sefydliad Iechyd y Byd (Ffrangeg: Organisation mondiale de la santé, OMS; Saesneg: World Health Organisation, WHO) sy'n gyfrifol am iechyd cyhoeddus rhyngwladol drwy gyfarwyddo a chyd-drefnu materion sy'n ymwenud ag iechyd ar draws y byd. Mae'n gyfrifol am roi arweiniad ar faterion iechyd byd-eang, gosod yr agenda ar gyfer ymchwil i iechyd, gosod safonau ac ymarferau, cynnig opsiynau polisi iechyd sy'n seiliedig ar dystiolaeth, rhoi cefnogaeth dechnolegol i wledydd y byd a monitro ac asesu tueddiadau iechyd.[1] Gyda'i bencadlys yn Genefa, y Swistir, mae ganddo chwe swyddfa ranbarthol a 150 o swyddfeydd maes ledled y byd.[2][3]

Sefydlwyd Sefydliad Iechyd y Byd ar 7 Ebrill 1948.[4][5] Cynhaliwyd cyfarfod cyntaf Cynulliad Iechyd y Byd (WHA), corff llywodraethu’r asiantaeth, ar 24 Gorffennaf y flwyddyn honno. Ymgorfforodd Sefydliad Iechyd y Byd asedau, personél, a dyletswyddau Sefydliad Iechyd Cynghrair y Cenhedloedd a'r Office International d'Hygiène Publique, gan gynnwys y Dosbarthiad Rhyngwladol o Glefydau (ICD).[6] Dechreuodd ei waith o ddifrif yn 1951 ar ôl chwistrelliad sylweddol o adnoddau ariannol a thechnegol.[7]

Mae mandad Sefydliad Iechyd y Byd yn ceisio ac yn cynnwys: gweithio ledled y byd i hybu iechyd, cadw'r byd yn ddiogel, a gwasanaethu'r rhai sy'n agored i niwed. Mae’n argymell y dylai biliwn yn fwy o bobl gael:

  • cwmpas gofal iechyd cyffredinol,
  • ymgysylltu â monitro risgiau iechyd y cyhoedd,
  • cydlynu ymatebion i argyfyngau iechyd, a hybu iechyd a llesiant. [8]


Mae'n darparu cymorth technegol i wledydd, yn gosod safonau iechyd rhyngwladol, ac yn casglu data ar faterion iechyd byd-eang. Mae ei gyhoeddiad, Adroddiad Iechyd y Byd, yn darparu asesiadau o bynciau iechyd byd-eang.[9] Mae Sefydliad Iechyd y Byd hefyd yn gweithredu fel fforwm ar gyfer trafodaethau ar faterion iechyd.[2]

Mae Sefydliad Iechyd y Byd wedi chwarae rhan flaenllaw mewn sawl maes, yn fwyaf nodedig, drwy gynorthwyo i ddileu’r frech wen, ar fin dileu polio, ac mae'n prysur ddatblygu brechlyn yn erbyn Ebola . Mae ei flaenoriaethau presennol yn cynnwys heintiau trosglwyddadwy, yn enwedig HIV/AIDS, COVID-19, malaria a'r Diciâu (twbercwlosis); clefydau anhrosglwyddadwy megis clefyd y galon a chanser; diet iach, maeth, a diogelwch bwyd; iechyd galwedigaethol; a chamddefnyddio sylweddau. Mae ei chwaer brosiect, Cynulliad Iechyd y Byd, corff gwneud penderfyniadau'r asiantaeth, yn ethol ac yn cynghori bwrdd gweithredol sy'n cynnwys 34 o arbenigwyr iechyd. Mae'n dewis y cyfarwyddwr cyffredinol, yn gosod nodau a blaenoriaethau, ac yn cymeradwyo'r gyllideb a'r gweithgareddau. Y cyfarwyddwr cyffredinol yn 2022 oedd Tedros Adhanom Ghebreyesus o Ethiopia.[10]

Mae Sefydliad Iechyd y Byd yn dibynnu ar gyfraniadau gan aelod-wladwriaethau (asesedig a gwirfoddol) a rhoddwyr preifat am gyllid. Roedd cyfanswm ei gyllideb yn 2020-2021 dros $7.2 biliwn, gyda’r mwyafrif ohono'n gyfraniadau gwirfoddol gan aelod-wladwriaethau.[2][11] Asesir y cyfraniadau gan fformiwla sy'n cynnwys CMC y pen. Ymhlith y cyfranwyr mwyaf roedd yr Almaen (a gyfrannodd 12.18% o'r gyllideb), Sefydliad Bill & Melinda Gates (11.65%), a'r Unol Daleithiau (7.85%).[12]

Ers diwedd yr 20g, mae'r cynnydd mewn actorion newydd sy'n ymwneud ag iechyd byd-eang megis Banc y Byd, y Bill a Melinda Gates Foundation, Cynllun Argyfwng Llywydd yr UD ar gyfer Rhyddhad AIDS (PEPFAR) a dwsinau o bartneriaethau cyhoeddus-preifat ar gyfer iechyd byd-eang wedi gwanhau rôl Sefydliad Iechyd y Byd fel cydlynydd ac arweinydd polisi yn y maes.[13]

  1. ↑ CIB: 'About Us'
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 "The U.S. Government and the World Health Organization". The Henry J. Kaiser Family Foundation (yn Saesneg). 24 Ionawr 2019. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 18 Mawrth 2020. Cyrchwyd 18 Mawrth 2020.
  3. ↑ "WHO Constitution, BASIC DOCUMENTS, Forty-ninth edition" (PDF). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 1 Ebrill 2020.
  4. ↑ "CONSTITUTION OF THE WORLD HEALTH ORGANIZATION". Basic Documents (World Health Organization) Forty-fifth edition, Supplement: 20. October 2006. https://www.who.int/governance/eb/who_constitution_en.pdf. Adalwyd 19 May 2020.
  5. ↑ "History". www.who.int (yn Saesneg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 22 March 2020. Cyrchwyd 18 March 2020.
  6. ↑ "Milestones for health over 70 years". www.euro.who.int (yn Saesneg). 17 March 2020. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 9 April 2020. Cyrchwyd 17 March 2020.
  7. ↑ "World Health Organization | History, Organization, & Definition of Health". Encyclopedia Britannica (yn Saesneg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 3 April 2020. Cyrchwyd 18 March 2020.
  8. ↑ "What we do". www.who.int (yn Saesneg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 17 March 2020. Cyrchwyd 17 March 2020.
  9. ↑ "WHO | World health report 2013: Research for universal health coverage". WHO. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 15 March 2020. Cyrchwyd 18 March 2020.
  10. ↑ "Dr Tedros takes office as WHO Director-General". World Health Organization. 1 July 2017. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 18 April 2018. Cyrchwyd 6 July 2017.
  11. ↑ "WHO | Programme Budget Web Portal". open.who.int. Cyrchwyd 1 February 2021.
  12. ↑ "European governments working with U.S. on plans to overhaul WHO, health official says". The Globe and Mail Inc. Reuters. 19 June 2020. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 20 June 2020. Cyrchwyd 19 June 2020.
  13. ↑ Hanrieder, T (2020) "Priorities, Partners, Politics: The WHO’s Mandate beyond the Crisis" Global Governance. 26:534–543. DOI: https://doi.org/10.1163/19426720-02604008
From Wikipedia, the free encyclopedia · View on Wikipedia

Developed by Nelliwinne