Trefenter

Trefenter

Math	pentrefan
Daearyddiaeth
Sir	Ceredigion
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	52.2967°N 4.0469°W
Cod OS	SN605685
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Elin Jones (Plaid Cymru)
AS/au y DU	Ben Lake (Plaid Cymru)
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Pentref bychan yng nghanolbarth Ceredigion yw Trefenter.^[1] Saif i'r de o bentref Llangwyryfon, ychydig i'r dwyrain o'r ffordd B4576 ac i'r gorllewin o'r briffordd A485. I'r de-ddwyrain o'r pentref mae llethrau Y Mynydd Bach, ac i'r de mae Llyn Eiddwen.

Ceir yma olion safle amlffosog o'r Canol Oesoedd, sef Ffos Trefenter, sy’n heneb gofrestredig.

Yn yr ardal yma y bu'r hyn a elwir yn Rhyfel y Sais Bach yn 1819, pan brynodd Sais o'r enw Augustus Brackenbury stad yno a dechrau cau'r tiroedd comin. Bu gwrthwynebiad cryf gan y trigolion lleol, a llosgwyd dau dŷ a adeiladwyd gan Brackenbury. Adeiladodd drydydd tŷ a rhoi'r enw "Cofadail Heddwch" arno. Yn fuan wedyn, gadawodd yr ardal.

Codwyd Ysgol breswyl Cofadail yn y pentref yn 1877 gyda lle i dros gant o ddisgyblion. Ar y Mynydd Bach, mae cofeb i bedwar bardd o'r ardal: T. Hughes Jones, B.T. Hopkins, J. M. Edwards ac Edward Prosser Rhys.

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Elin Jones (Plaid Cymru)^[2] ac yn Senedd y DU gan Ben Lake (Plaid Cymru).^[3]

1. ↑ British Place Names; adalwyd 17 Rhagfyr 2019
2. ↑ Gwefan Senedd Cymru
3. ↑ Gwefan Senedd y DU