Usenet

System drafodaeth wasgaredig fyd-eang drwy gyfrifiaduron yw Usenet (/ˈjuːzˌnɛt/). Fe'i datblygwyd o bensaernïaeth rhwydwaith cyffredinol deialu UUCP. Lluniwyd y syniad gan Tom Truscott a Jim Ellis yn 1979, ac fe'i sefydlwyd yn 1980.^[1]

Mae defnyddwyr yn darllen a phostio negeseuon (a elwir yn erthyglau, a gyda'i gilydd yn newyddion) mewn un neu fwy o gategorïau neu grwpiau newyddion. Mae Usenet yn ymdebygu i system bwrdd bwletin (BBS) mewn sawl agwedd ac yn un o rhagflaenwyr y fforymau rhyngrwyd a ddefnyddir yn helaeth heddiw. Trefnir y trafodaethau mewn edefau, fel gyda fforymau gwe a BBS, er bod y negeseuon eu hunain yn cael eu storio yn ddilyniannol ar y gweinydd. Mae'r enw yn deillio o'r term "users network".^[2][3]

Un gwahaniaeth sylfaenol rhwng BBS neu fforwm gwe a Usenet yw absenoldeb gweinydd canolog a rheolwr ymroddedig. Mae Usenet wedi ei wasgaru rhwng casgliad mawr o weinyddion sy'n storio a phasio negeseuon ymlaen rhwng ei gilydd gan ddefnyddio porthiannau newyddion. Nid oes un gweinydd canolog sydd yn rheoli'r system, a gall unrhyw weinydd ymuno neu adael y system. Gall defnyddwyr unigol bostio a darllen negeseuon drwy weinydd lleol a weithredir gan eu darparwr rhyngrwyd, prifysgol, cyflogwr, darparwr masnachol neu gan eu gweinydd ei hun.

Mae gan Usenet bwysigrwydd diwylliannol o bwys yn y byd rhwydweithio, am ei fod yn gyfrifol am nifer o gysyniadau a thermau megis "FAQ", "fflamio", a "spam" neu wedi poblogeiddio y termau hyn.^[4]

1. ↑ From Usenet to CoWebs: interacting with social information spaces, Christopher Lueg, Danyel Fisher, Springer (2003), ISBN 1-85233-532-7, ISBN 978-1-85233-532-8
2. ↑ The jargon file v4.4.7, Jargon File Archive.
3. ↑ Chapter 3 - The Social Forces Behind The Development of Usenet, Netizens Netbook by Ronda Hauben and Michael Hauben.
4. ↑ "USENET Newsgroup Terms – SPAM". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2012-09-15. Unknown parameter |deadurl= ignored (help)