Yaɣ sheli | music of Congo ![]() |
---|---|
Di pilli ni | 1940s ![]() |
Di mini ŋa | Soŋ ![]() |
Tingbani shɛli din yina | Democratic Republic of the Congo, Republic of the Congo ![]() |
Influenced by | Cuban rumba ![]() |
Intangible cultural heritage status | Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity ![]() |
Described at URL | https://ich.unesco.org/en/RL/01711, https://ich.unesco.org/fr/RL/01711, https://ich.unesco.org/es/RL/01711 ![]() |
Congolese rumba, bɛ ni lahi booni shɛli African rumba, nyɛla waa balishɛli din pili Democratic Republic of the Congo (din daa na nyɛ Zaire) ni Republic of the Congo (din daa na nyɛ French Congo). Di binkumda lu n doli taba, di kumsi, ni di ni yɛri yɛltɔɣa shɛŋa, Congolese rumba nyɛla din yuli du zuɣusaa ka pahi gbansabila yila taɣada ni. Anashaara goli December yuuni 2021, di daa pahi UNESCO "intangible cultural heritage" ni.[1][2][3]
Di pili la 20th century, Kinshasa mini Brazzaville sunsuuni, colonial era ni, binkumda balibu n laɣim taba niŋ Congolese rumba, kamani "Kongolese maringa dance music" mini Cuban son.[4][5][6] Congolese rumba chanimi ni jitaaya binkumda, "groovy basslines, catchy rhythms", nti pahi binkumda din mali wabu.[7] Lala binkumda balibu ŋɔ piligu chaŋ mi ti gbaai 1930s, di ni daa niŋka gbansabila yiliyiiniba, di bahi bahindi ban daa yina Congo Basin, zaŋ jitaaya, koliba nima, mini ikembe m-pahi ŋmɛri bɛ kaya yila ti pahi Cuban son.[8][9][10][11][12] Di daa nyɛla din yihi soukous na, binkumda balishɛli din doli kumdi doli taba, ka mali jitaaya kumsi din du zuɣusaa , n-ti pahi "brass" mini "polyrhythmic" sabbu yaɣa.[13]
Di nyɛla din yɛligi gili gbansabila tiŋgbana ni, m-paai tiŋgbana ni kamani Tanzania, Kenya, Uganda, Rwanda, Zimbabwe, Madagascar, Zambia, Ivory Coast, Gambia, Nigeria, Ghana, South Sudan, Senegal, Burundi, Malawi, ni Namibia. Yaha, di lahi nyɛla din kpe Europe, di bahi bahindi France, Belgium, Germany, n-ti tabili UK, hali ni US, ka di nyɛla Congolese yiliyiiniba, n yili lala yila ŋɔ tiŋ'duya chuɣiri puhibu ni. Yiliyiiniba kaman Henri Bowane, Wendo Kolosoy, Franco Luambo Makiadi, Le Grand Kallé, Nico Kasanda, Tabu Ley Rochereau, Sam Mangwana, Papa Noel Nedule, Vicky Longomba, n-ti pahi Papa Wemba nyɛla ban mali nuu timbu pam ni lala binkumda ŋɔ, ka duhirili zuɣusaa ka lahi pahiri dibaa ʒemana binkumda din ni.[14][15][1]
<ref>
tag; no text was provided for refs named :32