Liberum veto

Το liberum veto (λατινικά για το «ελεύθερο βέτο»^[α]) ήταν κοινοβουλευτική διάταξη στην Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία. Ήταν ένας κανόνας ομοφωνίας που επέτρεπε σε οποιοδήποτε μέλος του Σέιμ (νομοθετικό σώμα) να αναγκάσει να τερματίσει αμέσως την τρέχουσα σύνοδο και να ακυρώσει κάθε νομοθεσία που είχε ήδη ψηφιστεί στη σύνοδο φωνάζοντας, Sisto activitatem! (λατινικά: «Σταματώ τη δραστηριότητα!») ή Nie pozwalam! (πολωνικά: «Δεν το επιτρέπω!»). Ο κανόνας ίσχυε από τα μέσα του 17ου αιώνα έως τα τέλη του 18ου αιώνα στις κοινοβουλευτικές συζητήσεις του Σέιμ. Βασιζόταν στην υπόθεση ότι εφόσον όλοι οι Πολωνοί ευγενείς ήταν ίσοι, κάθε μέτρο που ερχόταν ενώπιον του Σέιμ έπρεπε να εγκριθεί ομόφωνα. Το liberum veto αποτελούσε βασικό μέρος του πολιτικού συστήματος της Κοινοπολιτείας, ενισχύοντας τα δημοκρατικά στοιχεία και ελέγχοντας τη βασιλική εξουσία και ήταν αντίθετο με την πανευρωπαϊκή τάση ύπαρξης ισχυρής εκτελεστικής εξουσίας (απόλυτη μοναρχία).

Πολλοί ιστορικοί υποστηρίζουν ότι το liberum veto ήταν μια σημαντική αιτία της επιδείνωσης του πολιτικού συστήματος της Κοινοπολιτείας, ιδιαίτερα τον 18ο αιώνα, όταν ξένες δυνάμεις δωροδόκησαν μέλη του Σέιμ για να παραλύσουν τις διαδικασίες του και την τελική καταστροφή της Κοινοπολιτείας στους διαμελισμούς της Πολωνίας και την ξένη κατοχή, κυριαρχία και χειραγώγηση της Πολωνίας. Ο Πιοτρ Σ. Βάντιτς έγραψε ότι «το ελεύθερο βέτο είχε γίνει το απαίσιο σύμβολο της παλιάς πολωνικής αναρχίας». Την περίοδο 1573–1763, διεξήχθησαν περίπου 150 σέιμ, όπου περίπου το ένα τρίτο απέτυχε να περάσει οποιαδήποτε νομοθεσία, κυρίως λόγω του ελεύθερου βέτο. Η έκφραση πολωνικό κοινοβούλιο σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες προήλθε από τη φαινομενική παράλυση.
Σφάλμα αναφοράς: Υπάρχουν ετικέτες <ref> για κάποια ομάδα με το όνομα «lower-greek», αλλά δεν βρέθηκε καμία αντίστοιχη ετικέτα <references group="lower-greek"/>