LGBTQ rights in Poland | |
---|---|
Status | Always legal in Polish legislation (Russian Empire, Kingdom of Prussia and Austria-Hungary Empire laws criminalizing same-sex intercourse were in force to 1932; German laws criminalizing same-sex intercourse were in force from 1939 to 1945 during Nazi occupation) |
Gender identity | Transgender people allowed to change legal gender |
Military | Lesbians, gays and bisexuals allowed to serve openly |
Discrimination protections | Sexual orientation protections in employment (see below) |
Family rights | |
Recognition of relationships | Limited cohabitation rights |
Adoption | Same-sex couples not allowed to adopt |
Lesbian, gay, bisexual, transgender, and queer (LGBTQ) people in Poland face legal challenges not experienced by non-LGBTQ residents.[1] According to ILGA-Europe's 2024 report, the status of LGBTQ rights in Poland is the worst among the European Union countries.[2]
Both male and female same-sex sexual activity were decriminalized in 1932, when the country introduced an equal age of consent for homosexuals and heterosexuals, which was set at 15.[3][4] Poland provides LGBTQ people with the same rights as heterosexuals in certain areas: gay and bisexual men are allowed to donate blood, gays and bisexuals are allowed to serve openly in the Polish Armed Forces, and transgender people are allowed to change their legal gender following certain requirements, which include undergoing hormone replacement therapy.[5] Polish law bans employment discrimination based on sexual orientation, although such protections may not be effective in practice.[6] No protections for health services and hate crimes exist.[7] In 2019, the Constitutional Tribunal ruled that the provision of Polish Petty Offence Code, which made it illegal to deny goods and services without "a just cause", was unconstitutional.[8]
Polish society tends to hold conservative views about issues dealing with LGBTQ rights. A majority of the Polish population is affiliated with the Catholic Church, and as such, public perception and acceptance of the LGBTQ community are strongly influenced by Catholic moral doctrines. Article 18 of the Polish Constitution states that "Marriage, as a union of a man and a woman, shall be placed under the protection and care of the Republic of Poland."[9] According to several jurists, this article bans same-sex marriage.[10][11][12][13] The Supreme Court, the Constitutional Tribunal and the Supreme Administrative Court have ruled that Article 18 of the Constitution limits the institution of marriage to opposite-sex couples, and that the legalization of same-sex marriage would require a constitutional amendment.[14][15][16][17][18] Poland does not recognise civil unions either, though discussion on this issue is ongoing. While ahead of the 2015 Polish parliamentary election, the ruling Law and Justice (PiS) party had taken an anti-migrant stance, and in the run-up to the 2019 Polish parliamentary election, PiS focused on countering alleged Western "LGBT ideology".[19] Encouraged by national PiS politicians,[19] by April 2020[update], 100 municipalities (including five voivodships), encompassing about a third of the country, informally declared themselves "LGBT-free zones".[20] However, on the 6th February 2024 Warsaw Voivodship Administrative Court repealed the last "LGBT-free zone" in Poland.[21]
Acceptance for LGBTQ people in Polish society increased in the 1990s and the early 2000s, mainly amongst younger people and those living in larger cities such as Warsaw and Kraków. There is a visible gay scene with clubs all around the country, most of them located in large urban areas. There are also several gay rights organizations, the two biggest ones being the Campaign Against Homophobia and Lambda Warszawa. Opinion polls on the public perception of LGBTQ rights in Poland have been contradictory, with many showing large support for registered partnerships,[22] and some indicating a majority of opponents.[23] The general trend however is an increase in the support for registered partnerships and same-sex marriage. Many left-wing and liberal political parties, namely the New Left, Labour Union, the Social Democratic Party, Modern, Together and Spring, have expressed support for the gay rights movement. Legalization of same-sex partnerships is also a part of political programme of Civic Coalition and the Third Way for the 2023 parliamentary elections.[24] In November 2023, a same-sex married couple issued Polish courts to rectify the legality of same-sex marriages.[25]
Górski
was invoked but never defined (see the help page).the drafters of the 1997 Polish Constitution included a legal definition of a marriage as the union of a woman and a man in the text of the constitution in order to ensure that the introduction of same-sex marriage would not be passed without a constitutional amendment.
Z przeprowadzonej powyżej analizy prac nad Konstytucją RP wynika jednoznacznie, że zamieszczenie w art. 18 Konstytucji RP zwrotu definicyjnego "związek kobiety i mężczyzny" stanowiło reakcję na fakt pojawienia się w państwach obcych regulacji poddającej związki osób tej samej płci regulacji zbliżonej lub zbieżnej z instytucją małżeństwa. Uzupełniony tym zwrotem przepis konstytucyjny "miał pełnić rolę instrumentu zapobiegającego wprowadzeniu takiej regulacji do prawa polskiego" (A. Mączyński, Konstytucyjne podstawy prawa rodzinnego, s. 772). Innego motywu jego wprowadzenia do Konstytucji RP nie da się wskazać (szeroko w tym zakresie B. Banaszkiewicz, "Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny", s. 640 i n.; zob. też Z. Strus, Znaczenie artykułu 18 Konstytucji, s. 236 i n.). Jak zauważa A. Mączyński istotą tej regulacji było normatywne przesądzenie nie tylko o niemożliwości unormowania w prawie polskim "małżeństw pomiędzy osobami tej samej płci", lecz również innych związków, które mimo tego, że nie zostałyby określone jako małżeństwo miałyby spełniać funkcje do niego podobną (A. Mączyński, Konstytucyjne podstawy prawa rodzinnego, s. 772; tenże, Konstytucyjne i międzynarodowe uwarunkowania, s. 91; podobnie L. Garlicki, Artykuł 18, w: Garlicki, Konstytucja, t. 3, uw. 4, s. 2, który zauważa, że w tym zakresie art. 18 nabiera "charakteru normy prawnej").
Constitutional bans on same-sex marriage are now applicable in ten European countries: Article 32, Belarus Constitution; Article 46 Bulgarian Constitution; Article L Hungarian Constitution, Article 110, Latvian Constitution; Article 38.3 Lithuanian Constitution; Article 48 Moldovan Constitution; Article 71 Montenegrin Constitution; Article 18 Polish Constitution; Article 62 Serbian Constitution; and Article 51 Ukrainian Constitution.
Article 18 of the Polish Constitution limits the institution of marriage to opposite-sex couples.
W dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego, wypracowanym i ugruntowanym zarówno w okresie obowiązywania poprzedniego, jak i obecnego Kodeksu postępowania karnego, a także w doktrynie (por. wypowiedzi W. Woltera, A. Zolla, A. Wąska), pojęcie "wspólne pożycie" odnoszone jest wyłącznie do konkubinatu, a w szczególności do związku osób o różnej płci, odpowiadającego od strony faktycznej stosunkowi małżeństwa (którym w myśl art. 18 Konstytucji jest wyłącznie związek osób różnej płci). Tego rodzaju interpretację Sąd Najwyższy, orzekający w niniejszej sprawie, w pełni podziela i nie znajduje podstaw do uznania za przekonywujące tych wypowiedzi pojawiających się w piśmiennictwie, w których podejmowane są próby kwestionowania takiej interpretacji omawianego pojęcia i sprowadzania go wyłącznie do konkubinatu (M. Płachta, K. Łojewski, A.M. Liberkowski). Rozumiejąc bowiem dążenia do rozszerzającej interpretacji pojęcia "wspólne pożycie", użytego w art. 115 § 11 k.k., należy jednak wskazać na całkowity brak w tym względzie dostatecznie precyzyjnych kryteriów.
Polska Konstytucja określa bowiem małżeństwo jako związek wyłącznie kobiety i mężczyzny. A contrario nie dopuszcza więc związków jednopłciowych. [...] Małżeństwo (jako związek kobiety i mężczyzny) uzyskało w prawie krajowym RP odrębny status konstytucyjny zdeterminowany postanowieniami art. 18 Konstytucji. Zmiana tego statusu byłaby możliwa jedynie przy zachowaniu rygorów trybu zmiany Konstytucji, określonych w art. 235 tego aktu.
W doktrynie prawa konstytucyjnego wskazuje się nadto, że jedyny element normatywny, dający się odkodować z art. 18 Konstytucji, to ustalenie zasady heteroseksualności małżeństwa.
Ustawa o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych nie wyjaśnia, co prawda, kto jest małżonkiem. Pojęcie to zostało jednak dostatecznie i jasno określone we wspomnianym art. 18 Konstytucji RP, w którym jest mowa o małżeństwie jako o związku kobiety i mężczyzny. W piśmiennictwie podkreśla się, że art. 18 Konstytucji ustala zasadę heteroseksualności małżeństwa, będącą nie tyle zasadą ustroju, co normą prawną, która zakazuje ustawodawcy zwykłemu nadawania charakteru małżeństwa związkom pomiędzy osobami jednej płci (vide: L. Garlicki Komentarz do art. 18 Konstytucji, s. 2-3 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2003). Jest wobec tego oczywiste, że małżeństwem w świetle Konstytucji i co za tym idzie - w świetle polskiego prawa, może być i jest wyłącznie związek heteroseksualny, a więc w związku małżeńskim małżonkami nie mogą być osoby tej samej płci.
art. 18 Konstytucji RP, który definiuje małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, a tym samym wynika z niego zasada nakazująca jako małżeństwo traktować w Polsce jedynie związek heteroseksualny.
Wapo20190719
was invoked but never defined (see the help page).aż 60 proc. pytanych uważa, że para gejów lub lesbijek powinna mieć prawo do związku partnerskiego [up to 60 percent respondents believe that a gay or lesbian couple should have the right to a partnership]
55 proc. Polaków jest przeciwna prawnemu umożliwieniu zawierania związków partnerskich przez osoby tej samej płci. [55% Poles are against the legal possibility of same-sex partnerships.]
NotesPoland
was invoked but never defined (see the help page).