4X (ludo)

4X ludo estas tipo de strategia videoludo en kiu la ludanto kontrolas imperion kaj kies ludebleco estas bazita sur kvar principoj: malkovrado, ekspansio, ekspluatado kaj ekstermado (en la angla «eXplore, eXpand, eXploit and eXterminate», kvar iksoj). La 4X ludoj estas ankaŭ kelkfoje priskribitaj kiel administraj ludoj. La esprimo estis unue uzita de de ĵurnalisto Alan Emrich en septembro 1993, en lia recenzo de la ludo Master of Orion por la anglalingva priluda gazeto Computer Gaming World.

La 4X ludoj estas famaj pro ilia profundeco kaj ilia kompleksa ludsistemo. La ekonomia kaj teĥnologia kreskigo de virtuala imperio kies ludanto konduku al la regado estas emfazataj. Ludu plenan ludon daŭras ĝenerale ege multe, ĉar la administrado de vasta imperio postulas multe da atento por detaletoj (mikroadministrado). La 4X ludoj cetere estis ofte kritikataj pro tiu aspekto ege detala, eĉ se multaj taskoj povas esti aŭtomatigitaj.

La unua 4X ludoj inspiriĝis de la tabulludoj, de tekstaj videoludoj kaj perkomputilaj militludoj el la 1970-aj jaroj. Ili estis tiam nur laŭvicaj. La realtempaj 4X ludoj aperis pli malfrue, kune kun la kreskiĝo de la strategiaj ludoj. La ĝenro spertas sian pinton en la mezo de la 1990-aj jaroj antaŭ malkreski pro la konkurenco de aliaj ĝenroj de strategiaj ludoj. Civilization de Sid Meier estas eble la plej fama el tiuj 4X ludoj. En la 2000-aj jaroj aperas kelkaj 4X ludoj kiuj havis sukceson kaj kritikan kaj komercan. Unue nur por la komputiloj, la ĝenro nun aperas iom post iom sur la videoludiloj.