Gujano

Gujana Kooperativa Respubliko
Co-operative Republic of Guyana
Detaloj	Detaloj
Nacia himno: Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains (Kara Lando Gujano, de Riveroj kaj Ebenaĵoj)
Nacia devizo: One people, one nation, one destiny (Unu popolo, unu nacio, unu destino)
suverena ŝtato (–) lando vd
Bazaj informoj
Ĉefurbo	Georgurbo
Oficiala(j) lingvo(j)	angla
Uzata(j) lingvo(j)	akaŭaja hindia araŭakaj kariba
Plej ofta(j) religio(j)	protestantismo (49,3%) hindio (28,4%) katolikismo (8,1%) islamo (7,2%)
Areo	214 970 km² Eraro! Nenombra signifo de nombra parametro! Bonvolu korekti (legu ĉe {{Informkesto lando}} kaj korektu la artikolon)
- % de akvo	8,4 % Eraro! Nenombra signifo de nombra parametro! Bonvolu korekti (legu ĉe {{Informkesto lando}} kaj korektu la artikolon)
Loĝantaro	777 859 (2017)
Loĝdenso	3,5 loĝ./km² Eraro! Nenombra signifo de nombra parametro! Bonvolu korekti (legu ĉe {{Informkesto lando}} kaj korektu la artikolon)
Loĝantoj	gujananoj
Horzono	-4
Interreta domajno	gy
Landokodo	GY
Telefona kodo	592
Plej alta punkto	Monto Rorajmo
Plej malalta punkto	Atlantiko
Politiko
Politika sistemo	Kooperativa respubliko
Ŝtatestro	Irfaan Ali
Ĉefministro	Mark Phillips
Nacia tago	23-a de februaro
Sendependiĝo disde Britio	26-a de majo 1966
Ekonomio
Valuto	Gujana dolaro (GYD)
MEP	laŭ 2005
– suma	$1378 miliardoj
– pokapa	$ 4.612
Membro de Organizaĵo por la Malpermeso de Kemiaj Armiloj (1997–) Organizaĵo de Amerikaj Ŝtatoj (1991–) Multflanka Investado-Garantia Agentejo (1989–) Tutmonda Pridogana Organizo (1976–) Karibia Komunumo (1973–) Unuiĝintaj Nacioj (1970–) Internacia Centro por Dispozicio de Disputoj pri Investado (1969–) Interpol (1968–) Universala Poŝta Unio (1967–) Unesko (1967–) Internacia Telekomunika Unio (1967–) Internacia Disvolviĝa Asocio (1967–) Internacia Financa Korporacio (1967–) Monda Organizaĵo pri Meteologio (1966–) Internacia Banko por Rekonstruo kaj Disvolvigo (1966–) Komunumo de Nacioj (1966–) Kariba Liberkomerca Asocio (1965–1974) Monda Organizaĵo pri Sano Kariba Organizaĵo por Administrado de Katastrofoj Alianco de Insuletaj Ŝtatoj Organizaĵo por la Malpermeso de Atomkernaj Armiloj en Latina Ameriko kaj la Karibaj Insuloj Komunumo Sudamerika de Nacioj Kariba Disvolva Banko Monda Organizaĵo pri Komerco Grupo de Afrikaj, Karibaj, kaj Pacifikaj Ŝtatoj Traktato pri Nuklea Ne-disvastiĝo vd
v • d • r

Gujano, oficiale Gujana Kooperativa Respubliko (angle Guyana, /ɡaɪˈɑːnə/ aŭ /ɡaɪˈænə/, kaj Co‑operative Republic of Guyana),^[1][2][3] estas lando ĉe la nordo de Sudameriko kun ĉefurbo Georgurbo. Ĝi estas la plej okcidenta el la Gujanoj. La landlimoj de Gujano estas norde Atlantiko, sude kaj sudokcidente Brazilo, okcidente Venezuelo kaj oriente Surinamo. Kun 215 000 kvadrataj kilometroj (83 000 kvadrataj mejloj), Gujano estas la tria plej malgranda suverena ŝtato laŭ areo en Sudameriko post Urugvajo kaj Surinamo; ĝi estas ankaŭ la suverena ŝtato kun la dua malpli granda loĝataro en Sudaameriko post Surinamo.

La regiono Gujanoj inkluzivas la terenon norde de la rivero Amazono kaj oriente de la rivero Orinoko, kaj oni kredas ke la indiĝina nomo Guiana signifas "landon de multaj akvoj". Naŭ indiĝenaj triboj loĝas en Gujano: Wai-Wai, Macushi, Patamona, Lokono, Kalina, Wapishana, Pemon, Akawaio kaj Warao.

Historie dominite de la triboj Lokono kaj Kalina, Gujano koloniiĝis unue de Nederlando kaj post de Britio dum la fina parto de la 1700aj jaroj kun la nomo Brita Gujano (angle British Guiana). Ĝi sendependiĝis en 1966 kaj oficiale fariĝis respubliko ene de la Komunumo de Nacioj en 1970. La loĝantaro inkluzivas etnojn baratajn, afrikajn, indiĝenajn, ĉinajn, portugalajn kaj aliajn. En 2017, 41 % de la loĝantaro estis malriĉaj.^[4]

Gujano estas la sola Sudamerika lando, en kiu la angla estas la oficiala lingvo. La loĝantaro tamen plej multe parolas kiel denaskan lingvon la gujanan kreolon, kiu estas angladevena kreola lingvo.^[5] Gujano estas parto de la anglalingva karibio, kun fortaj kulturaj, historiaj kaj politikaj ligoj kun aliaj karibiaj landoj kaj enhavas la sidejon de la Karibia Komunumo. En 2008, la lando aliĝis al la Unio de Sudamerikaj Landoj kiel fonda membro.

La lando eksportas sukeron, rizon, lignaĵojn, diamantojn kaj baŭksito.

Gujano apartenas al la AKP-ŝtatoj, internacia organizaĵo de momente 77 nacioj el la regionoj Afriko, Karibio kaj la Pacifiko.

1. ↑ Wells, John C. (1990) Longman pronunciation dictionary. Harlow, England: Longman. ISBN 978-0-582-05383-0. entry "Guyana"
2. ↑ Guyana – Dictionary definition and pronunciation – Yahoo! Education. education.yahoo.com.
3. ↑ Independent States in the World. state.gov.
4. ↑ “Guyana no recuerda a Walter Rodney” – Le Monde diplomatique en la hispana.
5. ↑ Damoiseau, Robert (2003) Eléments de grammaire comparée français-créole guyanais Ibis rouge, Guyana, (ISBN 2-84450-192-3)