Melitono el Sardeso

Melitono el Sardeso estas verkisto kaj apologiulo de la dua duono de la 2-a jarcento. Episkopo de Sardeso de Lidio, en Malgrand-Azio, Melitono estas ankaŭ unu de la plej renomaj greklingvaj polemikistoj kontraŭ paganismo kaj kontraŭ hebreoj. Lin oni taksas kiel la unua de diversaj aŭtoroj^[1] eksurfacigas kontraŭ judoj la akuzon laŭ kiu ili “mortigis Dion” ankaŭ se li ne uzas la laŭliteran formon “Dimortiganta popolo”, starigante gravan etapon en la historio de la kristana kontraŭjudismo.

En sia “Homilio pri Pasko”, Melitono estas unu el la unuaj predikantoj kiuj formulis la teologion de anstataŭigo, laŭ kiu la kristana popolo estas elektita okupi kaj plenumi la taskon kiun Dio dekomence asignis al hebrea gento. Tial, ekzemple, laŭ Melitono, la hebrea pasko ne plu okazu post la alveno de Jesuo Kristo. Simile, la Malnova Testamento estas nur antaŭanonco de la Nova Testamento, kaj antaŭfigurado de kristanismo. Alivorte, la kristana eklezio anstataŭas la hebrean religion. Des pli, kiam li akuzas la hebreojn pri mortigo de Dio, tiu preteksta krimo (kio estos rifuzita de la Koncilio de Trento) estas, laŭ li, la kaŭzo de la detruo de Jerusalemo, de la diasporo kaj de konstantaj humiliĝoj de tiu popolo kiun li juĝas kulpa.^[2]

1. ↑ Lin antaŭirante de kelkaj jaroj, Justino Martiro skribis en sia “Dialogo kun Trifono” (133, 3), adresiĝante al hebreoj: “Ankoraŭ nun ververe, via mano leviĝas por la malbono; ĉar, post la mortigo de Kristo, vi ne pentas, male vi nin malamas, nin kiuj kredas je Dio kaj Patro de la universo, nin vi mortigas apenaŭ vi rilate tion akiras la povon; senĉese vi blasfemas kontraŭ li kaj liaj disĉiploj, kaj dum male preĝas por vi kaj por ĉiuj homoj sendistinge...”
2. ↑ Interesas ankaŭ ke, el tiu “dimortiga” akuzo, estas implicite konfesata la kristana kredo pri la dieco de Jesuo