Sankta Romia Imperio

Sankta Romia Imperio
Origina nomo:
Sacrum Romanum Imperium Heiliges Römisches Reich
←  800 – 1806  →  →  →
historia lando • suverena ŝtato • imperio
Geografio Sankta Imperio en la jaroj 972–1032, en la tempo de sia plej granda gloro kaj floro
Ĉefurbo:	neunueca
Loĝantaro
Kvanto de loĝantoj:	40 000 000
Lingvoj:	latina, germana, ĉeĥa, itala kaj pluaj
Religio:	romkatolika
Ŝtat-strukturo
Ŝtat-strukturo:	Reichstag
Monunuo:	neunueca
Estiĝo:	Karolo la Granda renovigis imperion en okcidento en la jaro 800 Otto la 1-a firmigis tiun ĉi formon
Pereo:	pluraj membro-ŝtatoj de la Sankta Romia Imperio forlasas ĝin kaj formas la Rejnan Konfederacion, aliancon kun Napoleono, en 1806
Antaŭaj ŝtatoj: Orientfranka imperio Postsekvaj ŝtatoj: Rejna Konfederacio Aŭstra imperio Reĝlando Prusio Elstaraj historiaj eventoj Diplomatiaj rilatoj   Partoj Burgraviate of Nuremberg • Principality of Lüneburg • Duklando Saksio vd
v • d • r

La Sankta Romia Imperio aŭ Sankta Romia Regno, ekde ĉirkaŭ 1450 la Sankta Romia Imperio de Germana Nacio (germane Heiliges Römisches Reich Deutscher Nation, latine Sacrum Romanum Imperium Nationis Germanicae), en Skandinavio ofte nomata "German-Romia Imperio", en Germanio mem "la unua" aŭ "malnova imperio" estis la multetna komplekso sed plejparte ĝermana, okcident- kaj centr-eŭropa imperio kreita, ekde kiam la papo kronis Karolon la Grandan en la jaro 800. Post divido inter liaj filoj, fondis la Sanktan Romian Imperion Oto la 1-a en 961. La imperio ĉesis ekzisti en 1806 pro premo de Napoleono, kiam la imperiestro Francisko la 2-a rezignis sian pozicion (iom kompensitan per la fakto, ke li estis ekde 1804, imperiestro Francisko la 1-a de Aŭstrio). Tio signifas, ke ĝi daŭris el la Mezepoko ĝis la komenco de la Moderna epoko ĝis 1806.^[1] La plej granda teritorio de la imperio post 962 estis la Reĝlando Germanio, kvankam ĝi inkludis ankaŭ la teritoriojn de la Reĝlando Bohemio, la Reĝlando Burgonjo kaj la Reĝlando Italio same kiel nombrajn aliajn teritoriojn.^[2][3][4]

La 25an de decembro 800, Leono la 3-a kronis la frankan reĝon Karlo la Granda kiel imperiestro, revivigante la romian titolon en Okcidenteŭropo post pli ol tri jarcentoj. La titolo daŭris en la karolida familio ĝis 888, post kio ĝi estis kontestita fare de la regantoj de Italio en serio de enlandaj militoj ĝis la morto de la lasta itala postulanto, Berengaro, en 924. La titolo estis revivigita en 962 kiam Oto la 1-a estis kronita imperiestro, igante sin kiel la posteulo de Karlo la Granda^[5] kaj komencante kontinuan ekziston de la imperio dum pli ol ok jarcentoj.^[6][7][8] Kelkaj historiistoj nomas la kronadon de Karlo la Granda la origino de la imperio,^[9][10] dum aliaj preferas la kronadon de Oto la 1-a kiel ĝian komencon.^[11][12] Akademiuloj ĝenerale konsentas, aliflanke, en rilatigado de evoluo de la institucioj kaj principoj konsistante en la imperio, priskribante laŭpaŝan supozon de la imperiestraj titolo kaj rolo.^[3][9]

La preciza esprimo Sankta Romia Imperio ne estis uzita ĝis la 13-a jarcento, sed la koncepto de Translatio imperii ("translokigo de regulo") estis fundamenta al la prestiĝo de la imperiestro, la nocio ke li tenis superan potencon hereditan de la imperiestroj de Romo.^[3] La posteno de Imperiestro de la Sankta Romia Imperio estis tradicie elektebla, kvankam ofte kontrolita fare de dinastioj. La germanaj princelektistoj, la plej alt-estraj nobeloj de la imperio, kutime elektis unu el siaj kunuloj kiel "Reĝo de la romianoj", kaj li poste estos kronita Sankta Romia Imperiestro fare de la papo; la tradicio de papaj kronadoj estis nuligita en la 16-a jarcento. La imperio neniam atingis la amplekson de politika unuigo formita en Francio, evoluante anstataŭe en malcentrigita, limigita elekta monarkio kunmetita de centoj da sub-unuoj, princlandoj, duklandoj, graflandoj, liberaj regnaj urboj, kaj aliaj domajnoj.^[4][13] La povo de la imperiestro estis limigita, kaj dum la diversaj princoj, senjoroj, kaj reĝoj de la imperio estis vasaloj kaj subjektoj kiuj ŝuldis al la imperiestro ilian fidelecon, ili ankaŭ posedis amplekson de privilegioj kiuj donis al ili faktan suverenecon ene de siaj teritorioj. Imperiestro Francisko la 1-a dissolvis la imperion la 6-an de aŭgusto 1806, post ĝia malvenko fare de Napoleono ĉe la Batalo ĉe Slavkov.

1. ↑ Holy Roman Empire, Encyclopædia Britannica Online. Konsultita la 15an de Februaro 2014.
2. ↑ James Bryce, The Holy Roman Empire (The MacMillan Company, 1913), p.183.
3. ↑ ^{3,0 3,1 3,2} Joachim Whaley, Germany and the Holy Roman Empire: Volume I: Maximilian I to the Peace of Westphalia, 1493–1648 (2012), pp. 17–20.
4. ↑ ^{4,0 4,1} Lonnie R. Johnson, Central Europe: Enemies, Neighbors, Friends (1996), Oxford University Press, p. 23.
5. ↑ Norman F. Cantor (1993), Civilization of the Middle Ages, pp. 212–215 
6. ↑ Bamber Gascoigne History of the Holy Roman Empire.
7. ↑ Norman Davies, A History of Europe (Oxford, 1996), pp. 316–317.
8. ↑ Dum Karlo la Granda kaj liaj sukcedantoj uzis variantojn de la titolo imperiestro, neniu uzis por si la termino Roma imperiestro ĝis Oto la 2-a en 983. Holy Roman Empire, Encyclopædia Britannica Online. Konsultita la 15an de Februaro 2014.
9. ↑ ^{9,0 9,1} Bryce, pp. 2–3
10. ↑ Heer, Friedrich. (1967) The Holy Roman Empire. Nov-Jorko: Frederick A. Praeger, p. 1–8. ISBN 978-0-297-17672-5.
11. ↑ Davies, pp.317,1246.
12. ↑ Martin Arbage, "Otto I", in Medieval Italy: An Encyclopedia, Volume 2 (Routledge, 2004), p. 810: "Otto can be considered the first ruler of the Holy Roman empire, though that term was not used until the twelfth century."
13. ↑ The Holy Roman Empire, Heraldica.org.